Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας στην αστική και τουριστική ζώνη της Π. Ε. Ηρακλείου

Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (Σ.Β.Α.Κ. ) στην αστική και τουριστική ζώνη της Περιφερειακής Ενότητας( Π.Ε.) Ηρακλείου

Οι μεταφορές είναι συστατικό στοιχείο της ζωής στην πόλη. Βοηθούν τη διεκπεραίωση της καθημερινών δραστηριοτήτων. Η διασπορά στο χώρο διαφόρων ανθρωπίνων δραστηριοτήτων και η διασύνδεσή τους, προϋποθέτει την ύπαρξη ενός συστήματος μεταφορών στις αστικές περιοχές.

Στόχος της διαχείρισης κινητικότητας είναι η προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας. Επομένως οι ανάγκες των ανθρώπων για μετακίνηση των ιδίων, αλλά και των αγαθών που παράγουν , θα πρέπει να διασφαλίζουν και να προασπίζουν ταυτόχρονα τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης.

Βιώσιμη κινητικότητα ορίζεται το σύνολο των διαδικασιών που προασπίζουν την « περιβαλλοντική ακεραιότητα»( environmental integrity), την « κοινωνική ισότητα»( social equity) και « οικονομική αποδοτικότητα»( economic efficiency).

Η βιώσιμη κινητικότητα αποτελεί θεμέλιο της ανθρώπινης, σύγχρονης και πολιτισμένης πόλης. Οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν , να απολαμβάνουν , να επικοινωνούν και να συμμετέχουν στο αστικό γίγνεσθαι.Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην προσβασιμότητα στις πόλεις και υπογραμμίζεται η σημασία των πολιτικών για τη δημιουργία βιώσιμων συστημάτων μεταφοράς που παρέχουν ίση πρόσβαση σε όλους. Τα έργα υποδομής μεταφορών διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη και αποτελούν βασικό παράγοντα κοινωνικοοικονομικής ευημερίας για τις περιοχές που επηρεάζονται από αυτά τα έργα.

Η Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. το 2016 υιοθέτησε την ατζέντα για την αειφόρο ανάπτυξη, η οποία αποτελείται από 17 στόχους. Οι μεταφορές δεν αντιπροσωπεύονται από ένα μόνο στόχο σ’αυτή την ατζέντα, αλλά ενσωματώνονται σε πολλούς επιμέρους στόχους, ιδίως εκείνους που αφορούν την ασφάλεια, την υγεία, την ενέργεια, τις υποδομές και τις πόλεις. Βασικό στόχο , μέχρι το 2030, αποτελεί η παροχή ασφαλών, προσιτών,προσβάσιμων και βιώσιμων συστημάτων μεταφορών για όλους και η βελτίωση της ασφάλειας των δρόμων.Πρόσφατα η Περιφέρεια Κρήτης, προχώρησε στην υπογραφή Προγραμματικής Σύμβασης, με το Πανεπιστήμιο Κρήτης, με αντικείμενο την εξειδίκευση και την εν συνεχεία επίτευξη των στόχων της ατζέντας του Ο.Η.Ε. για την αειφόρο ανάπτυξη.

Τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας( ΣΒΑΚ), αποτελούν στρατηγικά σχέδια που αποσκοπούν στην ικανοποίηση των αναγκών μετακίνησης των προσώπων και εμπορευμάτων μιας περιοχής και έχουν ως τελικό στόχο τη βελτίωση του επιπέδου ζωής σε αυτή. Τα ΣΒΑΚ στοχεύουν στη δημιουργία ενός βιώσιμου συστήματος αστικών συγκοινωνιών που:

• εξασφαλίζει προσβασιμότητα των θέσεων εργασίας και των υπηρεσιών σε όλους,
• βελτιώνει την προστασία και την ασφάλεια,
• μειώνει τη ρύπανση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και κατανάλωσης ενέργειας.
• αυξάνει την αποτελεσματικότητα και την οικονομική αποδοτικότητα των μεταφορών ανθρώπων και εμπορευμάτων, και
• ενισχύει την ελκυστικότητα και την ποιότητα του αστκού περιβάλλοντος.

Επιπλέον τα αναμενόμενα αποτελέσματα και οι ωφέλειες από την εφαρμογή ενός ΣΒΑΚ , μπορούν να συνοψιστούν στα  εξής:

• στη βελτίωση της ποιότητας ζωής,
• στη μείωση του κόστους μετακίνησης και του εξωτερικού κόστους,
• στη συμμετοχή, όσον αφορά, στη βελτίωση της υγείας των κατοίκων και της ποιότητας του αστικού περιβάλλοντος,
• στη βελτίωση της κινητικότητας και της προσβασιμότητας,
• στην αποτελεσματική χρήση των διαθέσιμων πόρων,
• στην προώθηση των δημόσιων συγκοινωνιών, και
• στην υποστήριξη και στην εκπόνηση καλύτερων σχεδίων χωροταξικού σχεδιασμού κλπ.

   Η ελληνική πολιτεία με το νόμο 4599/2019( ΦΕΚ40Α’) και συγκεκριμένα με το άρθρο 22, θεσμοθέτησε τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας( ΣΒΑΚ). Με το άρθρο αυτό πέραν του  κατευθυντήριου πλαισίου  για την ανάπτυξη ολοκληρωμένων ΣΒΑΚ για την Ελλάδα, σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ορίζονται επίσης άξονες προτεραιοτήτων και βασικών κατευθύνσεων για την επιλογή των στόχων που δύνανται να θέσουν οι Φορείς Εκπόνησης ΣΒΑΚ ( ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού), καθώς και ενδεικτικά μέτρα για την επίτευξη των στόχων της βιώσιμης αστικής κινητικότητας.

Η γεωγραφική ενότητα, που καταλαμβάνει το παραλιακό τμήμα του Δήμου Μαλεβιζίου, το πολεοδομικό συγκρότημα Ηρακλείου- Νέας Αλικαρνασσού και το παραλιακό τμήμα του Δήμου Χερσονήσου, αποτελεί την κατ’ εξοχή αστική και τουριστική ζώνη του νομού Ηρακλείου. Έχει τα χαρακτηριστικά μια μητροπολιτικής περιοχής. Η υφιστάμενη κατάσταση , αναφορικά με την αστική κινητικότητα, στην παραπάνω περιοχή εμφανίζει σοβαρά  προβλήματα, των οποίων η λύση μπορεί να  επιδιωχθεί με ένα ολοκληρωμένο ΣΒΑΚ.

Μερικά από τα προβλήματα που καταγράφονται στην περιοχή αυτή είναι:

• Σύγκρουση λειτουργιών και αναγκών πεζών και οχημάτων.
• Έλλεψη ιεραρχίας των δρόμων.
• Προβληματικό οδικό δίκτυο.
• Μη επαρκής οδική πυκνότητα. Μικρός αριθμός δρόμων για την εξυπηρέτηση των μελλοντικών επεκτάσεων των ρυμοτομικών σχεδίων.
• Στενοί δρόμοι, ανυπαρξία διαγραμμίσεων.
• εμπόδια στους δρόμους και τα πεζοδρόμια.
• Έλλειψη χώρων στάθμευσης.

Αντικειμενικός σκοπός και επιδίωξη του ΣΒΑΚ για την αστική και τουριστική ζώνη του νομού Ηρακλείου, είναι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού σχεδίου της κυκλοφορίας των οχημάτων, που θα εξασφαλίζει εύκολα εφαρμόσιμες λύσεις στα μεγάλα κυκλοφοριακά προβλήματα της περιοχής αυτής. Το σχέδιο αυτό, ασφαλώς και θα περιλαμβάνει προτάσεις και για τις συνδεόμενες χρήσεις γης , οι οποίες θα επιδράσουν δραστικά στη λύση του προβλήματος.Επίσης διακριτό κεφάλαιο του ΣΒΑΚ, πρέπει να αποτελεί η  εξέταση των διαφόρων  ζητημάτων που προκύπτουν από την  κατασκευή και λειτουργία του νέου αεροδρομίου στο Καστέλλι και συγκεκριμένα οι τρόποι αντιμετώπισης των αυξημένων  μεταφορικών αναγκών που θα προκύψουν από την υποδομή αυτή. Σύμφωνα με την εγκεκριμένη μελέτη η μεταφορά των επιβατών από και προς το νέο αεροδρόμιο, αντιμετωπίζεται με την ανάπτυξη λεωφορειακών γραμμών.

Δεν εξετάζεται καθόλου η λύση τροχοδρόμησης Μέσων Σταθερής Τροχιάς( ΜΣΤ), όπως ελαφρύ μετρό( LRT) ,βαρύ μετρό και προαστιακός σιδηρόδρομος.

Η εκπόνηση του ΣΒΑΚ της αστικής και τουριστικής ζώνης του νομού Ηρακλείου, μπορεί να γίνει με τη συνεργασία των εμπλεκόμενων δήμων Μαλεβιζίου, Ηρακλείου και Χερσονήσου και της Περιφέρειας Κρήτης στη βάση και με τις προϋποθέσεις που ορίζει το άρθρο 22 του νόμου 4599/2019. Η συνεργασία αυτή μπορεί να περιβληθεί τον τύπο της προγραμματικής σύμβασης του άρθρου 100 του νόμου 3852/2010.

Η χρηματοδότηση του ΣΒΑΚ θα βασισθεί σε πόρους που θα εξασφαλισθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Πράσινο Ταμείο και ίδιους πόρους των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού.

Ηράκλειο Δεκέμβριος 2019

 Ζαχαρίας Εμμανουήλ Δοξαστάκης

Περιφερειακός Σύμβουλος Π.Ε. Ηρακλείου