Μονή Βαλσαμόνερου: Πνευματικό και αγιογραφικό κέντρο 500 και πλέον χρόνων

Με τον καλύτερο τρόπο έκλεισε την Κυριακή 20 Οκτωβρίου, τις εργασίες του το 4ο Διεθνές Συνέδριο «Η διασπορά των κρητικών εικόνων» που οργάνωσε η Ι. Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας, σε συνδιοργάνωση με την Αναπτυξιακή Ηρακλείου Α.Ε. και το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας: Οι σύνεδροι αλλά και πλήθος πιστών μετέβησαν στην ιστορική Μονή του Βαλσαμόνερου όπου πραγματοποιήθηκε αρχιερατική Θ. Λειτουργία και μνημόσυνο για τους μακαριστούς δασκάλους της Κρητικής Σχολής αγιογραφίας αλλά και ξενάγηση από εκπρόσωπο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου, η οποία αναφέρθηκε στον ιδιαίτερο τρόπο ανέγερσης της Μονής τον 15^ο αιώνα αλλά και στον πλούσιο αγιογραφικό διάκοσμο που έγιναν όλα επί θητείας του ηγουμένου της Ιεράς Μονής Ιωνά Παλαμά.

“Η ιερότητα της Κρήτης έβαλε πάνω σε αυτό που απηχούσαν οι αγιογραφίες της Κωνσταντινούπολης τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, αυτά που αθανατίζουν οι κρητικές αγιογραφίες παρά τις ενίοτε περιστασιακές κρίσεις αναγεννησιακών στοιχείων” ανέφερε ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας κ.κ. Μακάριος επισημαίνοντας “Εδώ μας ενδιαφέρει το κύριο στοιχείο τους το οποίο είναι η “δωρική λιτότητα”, ο πιο κοντινός τρόπος για να περάσει πάνω στην αγιογραφία το βίωμα των πατέρων της εκκλησίας, της κατά χάριν θέας του ακτίστου φωτός, της διάκρισης φύσεων και ενεργειών του Θεού κατά την ορθόδοξη θεολογία και τα όσα εδογμάτισαν οι οικουμενικές σύνοδοι της εκκλησίας. Ας είναι αιωνία η μνήμη των καλλιτεχνών αυτών που συγκροτούν αυτό που λέγεται κρητική σχολή αγιογραφίας”

Σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν ο ηγούμενος Ιωνάς Παλαμάς προσπάθησε να εκφράσει τόσο το θεολογικό κομμάτι όσο και εκείνο του ασκητισμού και της θεωρίας της νοεράς προσευχής επιλέγοντας συγκεκριμένες παραστάσεις για τον ιερό ναό.

Ο Ιερός Ναός του Βαλσαμόνερου είναι ο μοναδικός που περιέχει τον βίο του Αγίου Φανουρίου η εισαγωγή της λατρείας του οποίου στην Κρήτη έχει συνδεθεί όπως προαναφέρθηκε με τον ηγούμενο Ιωνά Παλαμά αλλά και επώνυμων ζωγράφων όπως του Αλέξιου Απόκαυκου που έχει αγιογραφήσει το κλίτος του Αγίου Προδρόμου και του Αγγελου Ακοτάντου ο οποίος άφησε και παραγγελία και χρήματα στη Ι.Μ. για να γίνεται το μνημόσυνό του.

Στο κλίτος του Αγίου Φανουρίου υπάρχει και η μοναδική στην Κρήτη απεικόνιση του Αγίου Φανουρίου ως δρακοντοκτόνου.

Ας σημειωθεί τέλος ότι σύμφωνα με μαρτυρίες, στις κρύπτες και τους τάφους του ναού, υπήρχαν ειλητάρια και πάπυροι με εικόνες και γραφές, τα οποία ωστόσο λεηλατήθηκαν ή καταστράφηκαν από αμαθείς χριστιανούς αφαιρώντας μία σημαντική πληροφορία από τον πλούτο και την ιστορία του Ιερού Ναού του Βαλσαμόνερου.