Στο «φως» νέα ευρήματα στην Αρχαία Ελεύθερνα

Τμήματα κατοικιών της ελληνιστικής περιόδου, πέτρινα εικονοστάσια και οικίες της Ρωμαϊκής περιόδου, και κυρίως επιγραφές με νομοθετήματα τη αρχαϊκής περιόδου, προγενέστερα του κώδικα της Γόρτυνας που θεωρείται ο αρχαιότερος πανευρωπαϊκά, είναι τα σημαντικότερα νέα ευρήματα που ήρθαν στο «φως» στη διάρκεια των ανασκαφών στην Ελεύθερνα την τελευταία διετία και προστίθενται στον αρχαιολογικό πλούτο που καλύπτει ένα ευρύ χρονολογικό φάσμα.

Πρόκειται για τα πιο πρόσφατα ευρήματα που προκύπτουν από τις ανασκαφές σε διάφορα σημεία του αρχαιολογικού χώρου της Ελεύθερνας, τα οποία στο μέλλον, όπως όλα τα ευρήματα της περιοχής, θα ανανεώσουν τη συλλογή του μουσείου της Αρχαίας Ελεύθερνας προσελκύοντας το ενδιαφέρον των επισκεπτών. Τα εν λόγω ευρήματα, όπως επεσήμανε ο επικεφαλής των ανασκαφών, καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης Νίκος Σταμπολίδης, δίνουν πλήθος στοιχείων στους επιστήμονες σχετικά με τα κτίσματα των περιόδων, την αρχιτεκτονική, τη ζωή και τη διαβίωση σε πολύ σημαντικές χρονολογικές περιόδους όπως η αρχαϊκή, η Ρωμαϊκή και η Παλαιοχριστιανική.

Τα παραπάνω επισημάνθηκαν μεταξύ άλλων στην έναρξη της Δ’ Παγκρήτιας Συνάντησης για το Αρχαιολογικό Έργο στην Κρήτη που ξεκίνησε χθες και θα ολοκληρωθεί την Κυριακή 27 Νοεμβρίου, στο Ρέθυμνο στο Σπίτι του Πολιτισμού.

Το συνέδριο που αποτελεί σημείο συνάντησης κάθε δύο χρόνια για τους αρχαιολόγους, συνδιοργανώνεται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου και το τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Στη διάρκεια του συνεδρίου, θα γίνει παρουσίαση του σημαντικού αρχαιολογικού έργου που πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και άλλους επιστημονικούς φορείς σε περισσότερες από 120 προφορικές και επιτοίχιες ανακοινώσεις σχετικά με τις πρόσφατες και τρέχουσες έρευνες, τα ερευνητικά προγράμματα, έργα αναστήλωσης και συντήρησης, καθώς και εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες επιστημονικές συναντήσεις που αποσκοπεί στην παρουσίαση των πεπραγμένων, την ανταλλαγή γόνιμων απόψεων μεταξύ των αρχαιολόγων.

Την «τιμητική» του πάντως έχει στη φετινή διοργάνωση ο νομός Ρεθύμνου που εκτός από τόπος διεξαγωγής της επιστημονικής συνάντησης, έχει να παρουσιάσει ένα πλούσιο φάσμα πεπραγμένων όπως το Μουσείο της Αρχαίας Ελεύθερνας, τη δημιουργία της προσωρινής έκθεσης του αρχαιολογικού μουσείου Ρεθύμνου στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της πόλης, αλλά και πλήθος σημαντικών ευρημάτων που βγήκαν στην επιφάνεια στη διάρκεια των ανασκαφών.

Η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου κ. Αναστασία Τζιγκουνάκη σε δηλώσεις της επεσήμανε μεταξύ άλλων για τη φετινή διοργάνωση: «Το σημαντικό είναι ότι κάθε διετία βρισκόμαστε όλοι οι επιστημονικοί φορείς που ασχολούνται με την αρχαιολογία στην Κρήτη και παρουσιάζονται νέες έρευνες και τα πεπραγμένα των εφοριών. Έτσι δίνεται η δυνατότητα ανταλλαγής απόψεων και γνώσεων».

Αξίζει να σημειωθεί πως στη διάρκεια της χθεσινής ημέρας, η κα Τζιγκουνάκη παρουσίασε το έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου από την ίδρυσή της στα τέλη του 2014 έως το 2016, μιλώντας για τα έργα που ολοκληρώθηκαν με το πρόγραμμα του ΕΣΠΑ τόσο τη φετινή χρονιά όσο και τα προηγούμενα έτη. Η ίδια πάντως τόνισε: «Ήταν πλούσια χρονιά, έχουμε πολύ ενδιαφέροντα προγράμματα, κλείσανε τα έργα πολύ καλά και κυρίως κάναμε εγκαίνια τριών μουσείων στη σειρά, που είναι όλα πολύ θετικά στοιχεία».

Στο μεταξύ ανοίγονται οι προοπτικές για πιθανή ανάδειξη του Ιερού Κορυφής του Βρύσινα, όπως επεσήμανε μεταξύ άλλων στη διάρκεια της συνάντησης η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κρήτης, επιβλέπουσα του έργου, Ίρις Τζαχίλη.

50 ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΕΧΕΙ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΕΙ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΝΑΣ

Έναν «φάρο» πολιτισμού για την περιοχή του Μυλοπόταμου, του Ρεθύμνου, της Κρήτης και της Ελλάδας, χαρακτήρισε εύλογα ο κ. Σταμπολίδης το μουσείο της Ελεύθερνας, που μέχρι σήμερα έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον Ελλήνων και ξένων «μετρώντας» περίπου 50 χιλιάδες επισκέπτες μέσα σε διάστημα τεσσάρων μηνών. Ο κ. Σταμπολίδης ανέφερε πως οι προσδοκίες για το νέο Μουσείο «έχουν υπερακοντιστεί, ο κόσμος που το έχει αγκαλιάσει, τόσο οι Έλληνες όσο και οι ξένοι, επιστήμονες και άνθρωποι από κάθε μορφωτικό και ηλικιακό επίπεδο». Σε ό,τι αφορά τους χιλιάδες επισκέπτες που καταφθάνουν προκειμένου να θαυμάσουν από κοντά το νέο Μουσείο επιβεβαιώνουν, όπως ανέφερε ο κ. Σταμπολίδης, ότι «πετυχαίνει τους στόχους του».

Ο κ. Σταμπολίδης αναφέρθηκε και στους μελλοντικούς στόχους για το νέο Μουσείο. Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων επεσήμανε: «Πρέπει να βάλει τον πήχη ακόμη ψηλότερα, όχι μόνο για το αρχαιολογικό κομμάτι αλλά κυρίως για το αναπτυξιακό, έτσι όπως το οραματιζόμαστε εμείς, με μια ήπια ανάπτυξη η οποία θα φέρει ένα τουριστικό ρεύμα που δεν θα αφορά μόνο τον απλό τουρισμό, αλλά και τον συνεδριακό τουρισμό, πολιτιστικό και θρησκευτικό αν βέβαια λάβει κανείς υπόψιν τη διαδρομή Αρκάδι –Ελεύθερνα –Μαργαρίτες».

Στο μεταξύ, το Μουσείο θα διαθέτει κάθε τέσσερα με πέντε χρόνια νέες εκθέσεις, αφού η μελέτη των ευρημάτων στην περιοχή προχωράει με ικανοποιητικούς ρυθμούς και οι ανασκαφές συνεχίζονται αποκαλύπτοντας συνεχώς νέα ευρήματα.

ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΕΣ ΑΡΧΑΪΚΕΣ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ ΜΕ ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΑ

Στη διάρκεια της ομιλίας του χθες το απόγευμα με θέμα «Αρχαιολογία και ήπια ανάπτυξη: το παράδειγμα του Μουσείου της Ελεύθερνας», ο κ. Σταμπολίδης αναφέρθηκε μεταξύ άλλων και στην τελευταία τριετία, στη διάρκεια της οποίας ήρθαν στο «φως» πολύ σημαντικά ευρήματα στην Αρχαία Ελεύθερνα. Στα πιο εντυπωσιακά, περιλαμβάνεται μια σειρά από αρχαϊκές επιγραφές του 6ου αιώνα με νομοθετήματα, παλαιότερα από τον κώδικα της Γόρτυνας που έχει χαρακτηριστεί ως ο αρχαιότερος Πανευρωπαϊκά.

Σε ό,τι αφορά το σύνολο των πιο πρόσφατων ευρημάτων ο κ. Σταμπολίδης εξήγησε αναλυτικά: «Είναι σε διαφορετικές θέσεις, δεν είναι μόνο στην Ορθή Πέτρα, είναι στα Ξενιανά, είναι στην Αγία Ειρήνη από τη μεριά δηλαδή του χωριού της Αρχαίας Ελεύθερνας και είναι πάρα πολύ σημαντικά. Ένα τμήμα τουλάχιστον του Ελληνιστικού τείχους που υπάρχει στο Βόρειο άκρο του νησιού, δηλαδή της Ελεύθερνας, ανασκάπτεται και πάνω σε αυτό, σε άνδηρα με αναλημματικούς τοίχους φαίνονται σπίτια της Ελληνιστικής περιόδου. Αυτό είναι μια πολύ μεγάλη προσθήκη για την οικιστική εξέλιξη της πόλης, πέρα από τον λόφο του Πρινέ. Επίσης το τμήμα της πόλης, το οποίο έξω από το στέγαστρο, γύρω δηλαδή από τη Νεκρόπολη, αναπτύχθηκε στα Ελληνιστικά, στα Ρωμαϊκά και στα Παλαιοχριστιανικά χρόνια.

Από εκεί εκτός από τον πλακόστρωτο δρόμο που συνεχίζει και ανεβαίνει προς την ακρόπολη και ο οποίος έχει καθαριστεί, εκτός από ταφικά μνημεία που υπόκεινται των ελληνιστικών και Ρωμαϊκών αρχαιοτήτων, έχουν αρχίσει να ανευρίσκονται και λαγάρια, δηλαδή εικονοστάσια πέτρινα της Ρωμαϊκής περιόδου και οικίες οι οποίες μας δίνουν ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι της ζωής και της διαβίωσης σε αυτά τα χρόνια. Από την Ανατολική πλευρά, δηλαδή της Αγίας Ειρήνης, το κτίσμα το οποίο ανασκάπτουμε και μάλλον είναι η βασιλική της ίδιας της πόλης, έχουμε την έκπληξη να υπάρχουν κομμάτια σε δεύτερη χρήση, δηλαδή αρχιτεκτονικά μέλη, κιονόκρανα, αλλά κυρίως μια σειρά από επιγραφές που παρ’ όλο που είναι σπασμένες και εντοιχισμένες στα υστερότερα κτίσματα είναι αρχαϊκές, του 6ου αιώνα. Οι περισσότερες από αυτές είναι παλαιότερες από τον κώδικα της Γόρτυνας και αναφέρονται σε διατάξεις και νόμους της περιόδου εκείνης. Η μελέτη τους δεν έχει ακόμη προχωρήσει γιατί πρέπει να τις συγκεντρώσουμε να τις αναλύσουμε, να τις σχεδιάσουμε, να τις ενώσουμε όσες από αυτές ενώνονται και φυσικά το corpus των αρχαϊκών επιγραφών της Κρήτης μεγαλώνει».

ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ Η ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΟΡΥΦΗΣ ΤΟΥ ΒΡΥΣΙΝΑ

Σημαντικές προσπάθειες προκειμένου να βρεθεί τρόπος ανάδειξης του Ιερού Κορυφής του Βρύσινα, πραγματοποιούνται αυτήν την περίοδο, αφού προωθείται τάχιστα η μελέτη, η δημοσίευση και πιθανή ανάδειξή του. Η αρχαιολόγος, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κρήτης, επιβλέπουσα του έργου Ίρις Τζαχίλη σε δηλώσεις της επεσήμανε μεταξύ άλλων για τη συνολική προσπάθεια: «Βρισκόμαστε σε συζητήσεις με τις τοπικές αρχές μήπως βρεθεί ένας τόπος ανάδειξης αυτού του ιερού που είναι υπαίθριο. Εκεί πήγαινε πολύς κόσμος, έχει πάρα πολλά ευρήματα και είναι ένας τόπος που δεν είναι πάρα πολύ γνωστός. Αυτόν τον καιρό προσπαθούμε να τον προωθήσουμε. Βραχυπρόθεσμος στόχος είναι η μελέτη, αλλά χρειάζεται και ένας μακροπρόθεσμος στόχος που θα πρέπει να είναι στα τέσσερα με πέντε χρόνια, να γίνει κάτι να φανεί αυτός ο πολύ σημαντικός τόπος. Πρέπει να πάρει ορατότητα. Τώρα υπάρχει ένα πολύ ωραίο βουνό αλλά πάνω στο βουνό συνέβαιναν τελετουργίες, αφιερώσεις, τραγούδια… Φανταστείτε να ανεβαίνουν εκεί διακόσιοι με τριακόσιοι άνθρωποι οι οποίοι προσεύχονταν, τραγουδούσαν, έτρωγαν συλλογικά όλοι μαζί, είχε μεγάλα γεύματα και τα μεγάλα αυτά αναθήματα τα οποία είναι δεκάδες, εκατοντάδες, δεν μπορούμε να το φανταστούμε καλά δηλαδή».

Ο κύριος όγκος υλικού, αφορά το 1500 π.Χ διάστημα που χρονολογούνται τα μεγάλα ανάκτορα, οι σφραγίδες, η πόλη των Χανίων που αποτελεί ένα σημαντικό Μινωικό κέντρο και το νεκροταφείο των Αρμένων.

Αξίζει να σημειωθεί πως η κα Τζαχίλη στην ομιλία της με θέμα «Μικρό ιστορικό της γένεσης και της εξέλιξης του Αρχαιολογικού Έργου Κρήτης» αναφέρθηκε εκτενώς στο Αρχαιολογικό έργο του νησιού. Παράλληλα, η κ. Τζαχίλη εκτός από το Ιερό Κορυφής του Βρύσινα μίλησε και για άλλα σημαντικά σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, ενώ εξήρε τη διοργάνωση και τη σημασία της.

Μεταξύ άλλων τόνισε: «Τόπος μεγάλου ενδιαφέροντος είναι ο Βρύσινας, στον οποίο κάνω ανασκαφή. Ένα πολύ σημαντικό μέρος είναι οι Αρμένοι, η Σύβριτος και ο Πλακιάς στον Νότο. Το κύριο ενδιαφέρον είναι ότι όποιος παρακολουθήσει, ακούει τα πρώτα βήματα και τον τρόπο που στην πράξη γίνεται η εξέλιξη αυτού του θέματος, η εξέλιξη της αρχαιολογίας και της πρακτικής και το έργο της ανάδειξης στο Ρέθυμνο. Το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών έχει πολύ σημαντικά προγράμματα για τα Οθωμανικά και τα Βενετικά μνημεία. Αναδεικνύεται η διαχρονικότητα και η σειρά των μνημείων από τα βαθύτατα προϊστορικά, τα νεολιθικά τα κλασικά, τα βυζαντινά και στα νεότερα χρόνια. Αναδεικνύεται η διαχρονική πορεία της περιοχής και της πόλης του Ρεθύμνου».

Αξίζει να σημειωθεί πως στο πλαίσιο της συνάντησης οι σύνεδροι είχαν την ευκαιρία χθες το βράδυ να ξεναγηθούν στην προσωρινή έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρεθύμνου, ενώ τη Δευτέρα θα γίνει ξενάγηση στην Έκθεση Κειμηλίων της Μονής Αρκαδίου και στο Μουσείο Αρχαιολογικού Χώρου της Ελεύθερνας. Στη διάρκεια του συνεδρίου μαθητές της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Έλα να παίξουμε αρχαία παιχνίδια».

Πηγή: goodnet.gr