Ανάβοντας ένα κερί στην Παναγία τη Μαρτσαλιανή

Ιούνη μήνα, ο Ορειβατικός Σύλλογος Μοιρών με μια μεγάλη ομάδα ορειβατών με αρχηγούς τους Μιχάλη Τζαγκαράκη και Μαρίνα Ζαχαριουδάκη, βρεθήκαμε στη θέση «Κάπαρη» δυο χιλιόμετρα νότια της Ιεράς Μονής Οδηγήτριας, με τελικό στόχο να φτάσουμε ως τους μαγευτικούς όρμους Μάρτσαλου & Κουνενών, με μια στάση στο σπηλαιώδη ναό της Παναγίας της Μαρτσαλιανής.

Κείμενο: Μανόλης Δακανάλης

Φωτογραφίες: Μ. Ντρετάκης

Ακολουθώντας το παλιό μονοπάτι διασχίσαμε την όμορφη κοιλάδα της Κάπαρης, που καλύπτεται από ένα μεγάλο χαρουπόδασος και σκίνους. Στο διάβα μας συναντήσαμε δυο «κλωσουδιές» από μικρές πέρδικες, ένα λαγό που ταράχθηκε με την παρουσία μας και έφυγε, τη μάντρα ενός βοσκού και πολλές σπηλιές.

Μετά από δυο ώρες βρεθήκαμε στον σπηλαιώδη σμιλευμένο κυκλικό ναό της Θεοτόκου, ο οποίος φιγουράρει μέσα στα κάθετα ασβεστολιθικά βράχια. Θεωρείται ότι ήταν μινωικός τάφος, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε ως εκατόμβη στη διάρκεια των πρώτων χριστιανικών χρόνων και στη συνέχεια έγινε ναός. Η εκκλησία αυτή στην πορεία των χρόνων εγκαταλείφθηκε ενώ η είσοδος και ο τρούλος της είχαν σκεπαστεί από βράχους λόγω κατολισθήσεων. Στα μέσα του 19ου αιώνα ένας από τους βοσκούς της Μονής Οδηγήτριας ονόματι Λαμπάκης, ανακαλύπτει τυχαία τον σπηλαιώδη Ναό και μέσα σε αυτόν την εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.

Ο σπηλαιώδης αυτός Ναός ο οποίος ονομάστηκε «Παναγία η Μαρτσαλιανή» και είναι αφιερωμένος στον «Ευαγγελισμό της Θεοτόκου» (λογω της εικόνας που βρέθηκε μέσα σε αυτόν), παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον γιατί είναι λαξευμένος μέσα σε βράχο σε σχήμα κώνου περίπου όπως και ένας φούρνος. Έχει βάθος 8 μέτρων και ύψος 10 μέτρων μέχρι την κορυφή του τρούλου.

Κατηφορίσαμε μέσα στην κοίτη της φαραγγοκοιλάδας του Μάρτσαλου, όπου συναντήσαμε μια όαση από φοίνικες του Θεόφραστου (372-287πχ), οι οποίοι προσδίδουν στο περιβάλλον μια αφρικάνικη αίσθηση. Οι φοίνικες αυτοί είναι ενδημικοί της Κρήτης και δεν προσβάλλονται από το σκαθάρι.

Στα μέσα περίπου του φαραγγιού πάνω σε ένα βράχο βρίσκεται ένα ερειπωμένο σπίτι και λέγεται του «Γαυγιώτη», γιατί εκεί έμενε κάποιος με καταγωγή από τη Γαύδο και ήταν βετεράνος πειρατής. Το μέρος ήταν έρημο, ιδανικό, γιατί είχε πηγή, περβόλι και πολλά ξύλα. Οι πειρατές την περίοδο των πειρατικών επιδρομών του έκτισαν το σπίτι με φούρνο και τους έφτιανε κρητικό παξιμάδι, που αντέχει για μήνες, χωρίς να αλλοιωθεί. Ο Γαυγιώτης εξαφανίστηκε ξαφνικά, όπως και ξαφνικά εγκαταστάθηκε εκεί. (πηγή: το  βιβλίο Ιερά Μονή Οδηγήτριας του Νίκου Τσικνάκη).