Τιμή για τον Μανώλη Ντισπυράκη στις Καμάρες

Εκδήλωση μνήμης πραγματοποιήθηκε στις Καμάρες του Δήμου Φαιστού, για τον αγωνιστή της Αντίστασης Εμμ. Ντισπυράκη.

Την εκδήλωση οργάνωσαν ο δήμαρχος Φαιστού, η οικογένεια Ντισπυράκη, η ενορία Κοιμήσεως της Θεοτόκου Καμαρών, η τοπική κοινότητα Καμαρών και ο διευθυντής του Εργαστηρίου Ιστορίας Νεότερης Ελλάδας και Νεοελληνικού Πολιτισμού της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Απόστολος Παπαϊωάννου.

Συντόνισε  ο Αντώνης Κουτεντάκης, υποψ. Δρ. Ιστορίας Πανεπιστημίου Κρήτης

Ιστορικά του Γιώργου Καλογεράκη:

Ο Μανόλης Ντισπυράκης γεννήθηκε στο χωριό Καμάρες Πυργιωτίσσης το έτος 1916. Δίδυμος, (τζιμπραγός), αδερφός με το Λευτέρη Ντισπυράκη.

Ένα από τα εννιά παιδιά του Κωσταντή (Θεοχαροκωσταντή) Ντισπυράκη και της Αικατερίνης, (το γένος Κουτεντάκη). Τα άλλα του αδέλφια ήταν ο Γιώργης, ο Δημοσθένης, ο Στέφανος, ο Διονύσης, η Μαρία, η Ελένη και η Ευγενία.

Υπηρέτησε στον Ελληνικό στρατό πριν ξεσπάσει ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος, αλλά δεν επιστρατεύτηκε στη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου, λόγω της πολυτεκνίας του πατέρα του. Στα βουνά της Αλβανίας πολέμησαν ο Γιώργης, ο Λευτέρης και ο Δημοσθένης.

Με τη λήξη του πολέμου, ο αδερφός του Λευτέρης Ντισπυράκης πνίγηκε στη Μικρή Πρέσπα  μαζί με το άλογό του, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Η οικογένεια Ντισπυράκη είχε και άλλα θύματα στη διάρκεια της κατοχής αλλά και σε προηγούμενους πολέμους. Ο άντρας της αδερφής του Ελένης, Βασίλης Χατζάκης και ο πατέρας του Μιχάλης (Φουντομιχάλης) Χατζάκης, πνίγηκαν με την καταβύθιση του πλοίου Τάναϊς στις 9 Ιουνίου 1944. Η Ευαγγελία Ντισπυράκη, εκτελέστηκε στα Σκούρβουλα, στις 14 Αυγούστου 1944.

Ο Κυριάκος Ντισπυράκης του Ιωάννου σκοτώθηκε στη Μικρά Ασία το 1922.

Ο Μανόλης Ντισπυράκης δούλευε στο ποιμνιοστάσιο του Καπετάν Μανόλη Μπαντουβά, χαρακτηρίζοντας ο ίδιος τον εαυτό του ως «φαμέγιο», δηλαδή πιστό υπηρέτη.

Με την κατάληψη της Κρήτης από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής, την 1η Ιουνίου 1941, εντάσσεται στην Οργάνωση του αφεντικού του Καπετάν Μανόλη Μπαντουβά. Από τους συναγωνιστές του παίρνει το όνομα «Μανολιό», λόγο της κορμοστασιάς του.

Ο Μανόλης Ντισπυράκης στέλνεται από το  Μπαντουβά και ειδοποιεί τον Αρχιμανδρίτη της μονής Επανωσήφη Σωφρόνιο Ρουμπάκη, να μεταβεί στο σπήλαιο Χαμαμουτζή στον Άγιο Σύλλα Τεμένους, για να ορκίσει τους πρώτους αντάρτες, στις 2 Ιουνίου 1941.

Παραμένει αγγελιοφόρος στην Οργάνωση του Καπετάν Μανόλη Μπαντουβά ως το Δεκέμβρη του 1942. Από το Δεκέμβρη του 1942, πηγαίνει στην υπηρεσία του Αλεξανδρινού πατριώτη Νίκου Σουρή, υπεύθυνου της συμμαχικής αποστολής, για την προσέγγιση των πλωτών μέσων στις ακτές της νότιας Κρήτης.

Στις 8 Μαΐου 1943 συλλαμβάνεται στον Ψηλορείτη. Ήταν στην υπηρεσία του συμμαχικού ασυρμάτου, ο οποίος την Άνοιξη του 1943 βρίσκονταν σε μια σπηλιά στη θέση «Καχτάκι», ανατολικά του χωριού Φουρφουράς Αμαρίου. Οδηγήθηκε από τους Γερμανούς στη Φορτέτσα Ρεθύμνου και βασανίστηκε με απάνθρωπα βασανιστήρια για να μαρτυρήσει τους συναγωνιστές του. Δικάστηκε και καταδικάστηκε δύο φορές σε θάνατο. Στο τέλος κατάφερε να ξεφύγει με περιπετειώδη τρόπο, έξω από το χωριό Άνω Μέρος Αμαρίου.

Επέστρεψε στο λημέρι του Καπετάν Μανόλη Μπαντουβά, στη θέση «Χαμαμουτζή», των Λασιθιώτικων βουνών. Μετά τη μάχη της Σύμης, τις εκτελέσεις και  την καταστροφή των χωριών της Βιάννου, οι Βρετανοί Αξιωματικοί Σύνδεσμοι αποφάσισαν να απομακρύνουν από την Κρήτη τον Μανόλη Μπαντουβά και τους άντρες του. Κατευθύνθηκαν στα Χανιά, στην περιοχή του Καλλικράτη, περιμένοντας το πλωτό μέσον. Στις 4 Οκτωβρίου 1943, οι αντάρτες έδωσαν μάχη με τους Γερμανοϊταλούς στην ορεινή περιοχή «Τσιλίβδικα». Στις 12 Οκτωβρίου 1943, ο Μανόλης Ντισπυράκης τραυματίζεται σε συμπλοκή του με Γερμανούς στην περιοχή της Σκαλωτής Σφακίων, με τρεις γερμανικές σφαίρες στα πόδια και στο χέρι. Παρά το ανελέητο κυνηγητό, (οι Γερμανοί είχαν και σκυλιά μαζί τους),  δεν μπόρεσαν να τον συλλάβουν. Καταφεύγει στο χωριό Λευκόγεια, στο σπίτι του γιατρού Εμμανουήλ  Παπαδάκη. Ο γιατρός περιποιείται τα τραύματά του. Ο Μανόλης Ντισπυράκης, φεύγοντας από το σπίτι του γιατρού, πέφτει πάνω σε γερμανική περίπολο και συλλαμβάνεται δεύτερη φορά. Κλείστηκε στα κρατητήρια Ρεθύμνου. Όταν διαπιστώνουν οι κατακτητές πως ο κρατούμενος είναι ο Μανόλης Ντισπυράκης, αλυσοδεμένος οδηγείται στην Αγυιά Χανίων και εκτελείται στις 30 Νοεμβρίου 1943, σε ηλικία 27 ετών.

Κατά τον χαιρετισμό του ο γραμματέας ΠΕ της ΝΔ, Λευτέρης Αυγενάκης ανέφερε:

«Η ιστορική μνήμη είναι αυτή που διατηρεί την ταυτότητα των εθνών ζωντανή στο πέρασμα των αιώνων. Είναι η αέναη κλωστή που συνδέει ανθρώπους και τόπους πραγματώνοντας την εθνική ιστορική συνείδηση.

Οφείλουμε να τιμούμε όλες τις προσωπικότητες που με τις πράξεις και το έργο τους συνέβαλαν στη διαμόρφωση της ενιαίας ελληνικής ιστορικής μνήμης. Ακόμη περισσότερο τους συντοπίτες μας που έγραψαν με χρυσά γράμματα το όνομα τους στην ιστορία της χώρας και που αποτελούν πρότυπο θαυμασμού και μίμησης.

Η περίπτωση του συμπατριώτη μας Μανόλη Ντισπυράκη είναι χαρακτηριστική του τρόπου και του κόστους με τα οποία γράφεται η ιστορία του τόπου μας, η ιστορία της Κρήτης, η ιστορία της Ελλάδας.

Ο Μανολιός, όπως τον αποκαλούσαν οι συμμαχητές του, δεν ήταν κάποιος υπεράνθρωπος. Ήταν ένας άνθρωπος απλός, ένας νέος που η καθημερινή του ζωή ήταν αφιερωμένη στην κτηνοτροφία και στα βουνά της Κρήτης. Αυτά τα βουνά διαμόρφωσαν μια προσωπικότητα ατίθαση, ανθεκτική στις επίπονες συνθήκες, έναν εφευρετικό χαρακτήρα που ήταν αναγκασμένος να βρίσκει λύσεις με ελάχιστα μέσα. Αυτά τα χαρακτηριστικά μπολιάστηκαν με τη φιλοπατρία που του καλλιεργήθηκε μέσα στην πολύτεκνη οικογένειά του, καθώς πολλοί συγγενείς του είχαν δώσει τη ζωή τους για την Ελλάδα.

Κάπως έτσι γεννιούνται οι ήρωες στην Κρήτη, με αυτά τα απλά και πολύτιμα συνάμα ψυχικά και πνευματικά υλικά. Κάπως έτσι γεννήθηκε και έζησε στον τόπο μας ο Μανόλης Ντισπυράκης.

Η αντιστασιακή του δράση, οι φυλακίσεις, τα βασανιστήρια, οι αποδράσεις είναι πράξεις που δεν πρέπει να λησμονηθούν. Η ελευθερία θέλει θυσίες που πολλές φορές απαιτούν το ύψιστο αγαθό που έχει ο άνθρωπος, δηλαδή την ίδια τη ζωή του. Και ο Μανόλης Ντισπυράκης δεν δίστασε να την προσφέρει.

Για αυτή του την προσφορά όλοι οι Μεσαρίτες, όλοι οι Κρητικοί, όλοι οι Έλληνες του είμαστε ευγνώμονες»