Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής Ασημίου: Η τελική απόφαση στην κρίση του ιερέα και του ενοριακού συμβουλίου

Μετά και από τη δεύτερη, μαζικότερη σε συμμετοχή συγκέντρωση της περασμένης Δευτέρας (11/03) στο δημοτικό κατάστημα στο Ασήμι, κατοίκων και τοπικών φορέων ( πολιτιστικού συλλόγου, τοπικού συμβουλίου και ενοριακού συμβουλίου) τον τελικό λόγο πλέον έχει ο ιερέας και το ενοριακό του συμβούλιο, να αποφασίσουν για την τύχη του Ι.Ν. της Αγίας Παρασκευής στο Ασήμι που επλήγη από το σεισμό της 27^ης Σεπτεμβρίου του 2021.

Ρεπορτάζ: Πόπη Πρωτογεράκη

Η Συνέλευση, μετά από διαβούλευση που διήρκεσε πάνω από δύο ώρες, στην οποία ήταν παρών και ο εξειδικευμένος σε μελέτες ναών, πολιτικός μηχανικός κ. Μιχάλης Κουράκης και αφού εκφράστηκαν όλες οι γνώμες και όλες οι απόψεις, μετά και από παρότρυνση του Ηγουμένου της Ι.Μ. Κουδουμά, Μακάριου, αποφάσισε να εξουσιοδοτήσει το ενοριακό συμβούλιο και τον εφημέριο π. Παντελεήμονα Παξιμαδά, να λάβουν και τις τελικές αποφάσεις αν θα πρέπει να κατεδαφιστεί ο υφιστάμενος ναός και να ανεγερθεί εκ νέου ή αν θα προκριθεί η λύση της αναστήλωσης.

Καθοριστικής σημασίας παράγοντας είναι αναμφίβολα ο οικονομικός, καθώς στην περίπτωση της αναστήλωσης και αποκατάστασης των στατικών προβλημάτων της εκκλησίας, τα χρήματα θα πρέπει ως επι το πλείστον να εξευρεθούν από ίδιους πόρους της ενορίας, εφόσον δεν πρόκειται για έναν παλαιό ναό που να μπορεί να χαρακτηριστεί ως ιστορικός ή ως διατηρητέος, τυγχάνοντας έτσι κάποιων επιχορηγήσεων από φορείς του δημοσίου.

Στην περίπτωση της κατεδάφισης και της εκ νέου ανέγερσης αναμφίβολα ο χρονικός ορίζοντας θα είναι μακρύς για την αποπεράτωση του έργου, ωστόσο σε αυτή την περίπτωση θα υπάρξουν και συμπαραστάτες στο εγχείρημα, η Περιφέρεια Κρήτης και ο Δήμος της Γόρτυνας, που ήδη έχουν δεσμευτεί ότι θα σταθούν υποστηρικτικά της ενορίας του Ασημίου.

Τα συμπεράσματα της μελέτης στατικότητας και τα «τρωτά» σημεία

Ο υφιστάμενος ναός της Αγίας Παρασκευής στο Ασήμι παρουσιάζει σειρά στατικών και κατασκευαστικών προβλημάτων, τα οποία αποτυπώνονται αναλυτικά σε μελέτη που ξεκίνησε το 2018 και ολοκληρώθηκε σε προγενέστερο χρόνο του σεισμού. Για την ακρίβεια, όπως είπε ο μελετητής κ. Κουράκης, ο σεισμός της 27^ης Σεπτεμβρίου του 2021 ήρθε να επιβεβαιώσει και να επαληθεύσει με τον πιο άμεσο και δυσάρεστο τρόπο, αυτά τα οποία είχαν αποτυπωθεί στη μελέτη.

Οι εργαστηριακές δοκιμές και οι γεωτρήσεις που έγιναν στο βόρειο και στο νότιο τμήμα του ναού σε βάθος 6 μέτρων έδειξαν ότι ο ναός, που σημειωτέον έχει ύψος 35 μέτρων, στερείται οπλισμένου σκυροδέματος στη θεμελίωση, δεν διαθέτει κολόνες σε όλο το οικοδόμημα και μάλιστα βρίσκεται χτισμένος πάνω σε αμμώδες & αργιλώδες υπέδαφος το οποίο υφίσταται καθιζήσεις. Τα δεδομένα αυτά σε συνδυασμό με το ότι πρόκειται για μια σύμμεικτη κατασκευή με λιθόχτιστη τοιχοποιία και τρούλο από μπετόν τον καθιστούν ευάλωτο σε σεισμούς λόγο της διαφορετικής συμπεριφοράς του κτιρίου.

Εκτός όμως από το πρόβλημα της θεμελίωσης επιπλέον εμφανίζονται προβλήματα στην τοιχοποιία, καθώς το συνδετικό υλικό με την υγρασία χάνεται σταδιακά, ενώ και το λειτουργικό όριο του μπετόν των 50 χρόνων έχει ξεπεραστεί. Ο σεισμός του 2021 έπληξε τον ήδη «πληγωμένο» Ναό προκαλώντας μεγαλύτερη επιβάρυνση στο Ανατολικό μέρος και στο χώρο του τρίκλιτου ιερού, όπου και εμφανίζονται κατακόρυφες ρωγμές καθιστώντας το ναό μη ασφαλές και μη λειτουργήσιμο.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς που περιλαμβάνονται στη μελέτη το κόστος για την στατική ενίσχυση του ναού είναι αρκετά υψηλό και σύμφωνα με την αρχική εκτίμηση μπορεί να πλησιάσει και τα 2,5 εκατ ευρώ. Ωστόσο μειονέκτημα της μελέτης θεωρείται ότι οι υπολογισμοί έχουν γίνει με τιμές του 2018 και όχι με σημερινές τιμές οικοδομικών υλικών, γεγονός που μπορεί να εκτοξεύσει το κόστος σε δυσθεώρητα ύψη. Επίσης λόγω περιορισμένων οικονομικών δυνατοτήτων οι γεωτρήσεις έφτασαν μόνο σε βάθος 6 μέτρων και δεν προχώρησαν μέχρι σταθερού υποστρώματος, κάτι το οποίο ήδη επισημαίνεται και στο αρχικό πόρισμα. Θετικό της μελέτης παραμένει αναμφίβολα το γεγονός ότι έχει υποβληθεί και ελεγχθεί για τα πορίσματά της και από το Πολυτεχνείο του ΑΠΘ.  

Ανεπαρκή τα οικονομικά δεδομένα– Αντίλογος

Έντονη κριτική ως προς το σκέλος των οικονομικών δεδομένων και της αποτύπωσης τους στη μελέτη ασκήθηκε από τον πρώην Δ/ντη της Ένωσης Μονοφατσίου κ. Κουμιανάκη Ζαχαρία, ο οποίος ζήτησε να παρουσιαστεί αναλυτικά και να προσδιοριστεί επακριβώς το κόστος αποκατάστασης και αναστήλωσης της εκκλησίας, όπως και το κόστος της κατεδάφισης με τις αντίστοιχες κατά περίπτωση εργασίες και με τιμές μονάδος, κάτι όμως το οποίο για να γίνει απαιτείται επικαιροποίηση της μελέτης με βάση τις σημερινές τιμές.

Επίσης στο ίδιο μήκος κύματος κριτικής κινήθηκε και ο πρώην Δήμαρχος Γόρτυνας, Νίκος Σχοιναράκης υποστηρίζοντας πως στα θετικά είναι και η έκπτωση που θα δοθεί σε έναν δημόσιο διαγωνισμό, διαπιστώνοντας και αυτός την έλλειψη αναλυτικών οικονομικών στοιχείων και τεχνικών εκθέσεων ανά εργασία στην ήδη εκπονηθείσα μελέτη.

Ενώ αναφορικά με την καταλληλότητα ή ακαταλληλότητα του υπεδάφους απαιτούνται ακόμα πιο εξειδικευμένες μελέτες και γεωτρήσεις σε μεγαλύτερο βάθος, κάτι το οποίο αναφέρεται μεν στο τελικό πόρισμα, ότι δηλ χρειάζεται και περεταίρω διερεύνηση ορισμένων παραμέτρων, με το οικονομικό να αποτελεί σε κάθε περίπτωση «αγκάθι» για την ανάθεση νέων μελετών.

Τοποθέτηση Δημάρχου Γόρτυνας, Μιχάλη Κοκολάκη

Από την πλευρά του ο Δήμαρχος Γόρτυνας, Μιχάλης Κοκολάκης που παρέστη και σε αυτή τη συνάντηση, επεσήμανε ότι στην προκειμένη περίπτωση της εκκλησίας του Ασημίου ο ναός δεν κατέρρευσε, ώστε να σημανθεί με κόκκινη ένδειξη που αυτόματα θα τον καθιστούσε κατεδαφιστέο. Δυστυχώς, όπως είπε ο κ. Κοκολάκης, το κράτος δεν χρηματοδοτεί ναούς, παρά μόνο σε εξειδικευμένες περιπτώσεις ιστορικών εκκλησιών ή διατηρητέων μνημείων. Ο ναός στην Αγία Βαρβάρα που έλαβε χρηματοδότηση πρόσφατα από την Περιφέρεια είναι διατηρητέο μνημείο και για το λόγο αυτό εγκρίθηκαν κάποιες άμεσες σωστικές παρεμβάσεις. Η Περιφέρεια δεν μπορεί να διαθέσει χρήματα για τη στατική ενίσχυση της Αγίας Παρασκευής στο Ασήμι, όμως μπορεί να αναλάβει με δικά της μέσα την κατεδάφιση, εφόσον αποφασιστεί και καθώς τίθεται ζήτημα ασφάλειας σε ενδεχόμενο νέου σεισμού.

Αναφερόμενος στα οικονομικά μεγέθη ο κ. Κοκολάκης υποστήριξε πως ακόμα και αν υπήρχαν αναλυτικοί προϋπολογισμοί δεν θα είχαν κανένα αντίκρισμα, καθώς οι τιμές στο μπετόν, στα σίδερα και στα οικοδομικά υλικά από το 2018 μέχρι σήμερα έχουν εκτοξευθεί ακόμα και 200% πάνω. Ο ίδιος επανέλαβε τη δέσμευσή του πως ο Δήμος σε περίπτωση ανέγερσης νέου ναού αναλαμβάνει τις μελέτες και όλα όσα απαιτούνται για την έκδοση νέας οικοδομικής άδειας, αλλά και ως «ενδιάμεσος» φορέας της υλοποίησης του έργου, ζητώντας η όποια απόφαση παρθεί να έχει ως πρωτεύον το κριτήριο της ασφάλειας για τους πολίτες.

Τέλος όπως επισημάνθηκε και από τον παριστάμενο ειδικό σύμβουλο του Περιφερειάρχη σε θέματα ιστορικής μνήμης και Πρόεδρο της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Σοκαρά, Νίκο Μπιμπάκη, η απόφαση ανήκει αποκλειστικά στην τοπική κοινωνία του Ασημίου με την Περιφέρεια να στέκεται αρωγός σε κάθε περίπτωση, όπου και όπως της το επιτρέπει ο θεσμικός της ρόλος.