Όλη η κρητική φιλοξενία…στο πρόσωπο μιας γυναίκας!

Tου Γιάννη Φραγκιαδάκη

Όταν η κρητική φιλοξενία  “ξεχειλίζει”: Χωρίς να μας γνωρίζει καθόλου, η κυρία Αργυρώ από το Ροτάσι Δήμου Αρχανών Αστερουσίων, μας άνοιξε, ανήμερα της Μεγάλης Τετάρτης, την πόρτα της αυλής της όταν τυχαία σταματήσαμε για μια φωτογράφιση των ανθισμένων αγρών της περιοχής.
Όσο χρόνο μείναμε στην αυλή της, μας έδειξε με καμάρι τα λουλούδια της και κάποια καρποφόρα δένδρα που συντηρεί στον, ομολογουμένως όμορφο και φροντισμένο, κήπο της.
Για χάρη μας, ξερίζωσε και μας πρόσφερε φυτώρια πασχαλιάς, ένα φυτό με πανέμορφα άνθη και μεθυστικό άρωμα, μας έδωσε ένα μπόλ ελιές καλαματιανές ξυδάτες που είχε φτιάξει η ίδια, δυό μεγάλες κεφαλές από αγκινάρες και… ότι είχε και δεν είχε! Ειλικρινά μας συγκίνησε καθώς στο πρόσωπο της είδαμε να καθρεπτίζεται η κρητική φιλοξενία -η γνήσια, η παλαϊνή, η πατροπαράδοτη- αυτοπροσώπως! Της ευχόμαστε, μέσα από την καρδιά μας, υγεία και κάθε καλό για την ίδια και την οικογένεια της…

Το Ροτάσι (αρχαίο “Ρύτιον”) βρίσκεται στις βόρειες πλαγιές των Αστερουσίων, στους πρόποδες του υψώματος Ασφεντυλιάς. Ήταν μία από τις αρχαίες πόλεις της κεντρικής Κρήτης των Αρχαϊκών – Ελληνιστικών χρόνων και μία από τις πόλεις που ο Όμηρος αναφέρει στην Ιλιάδα ότι έλαβε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο. Στη Ροτασανή Κεφάλα υπάρχουν σήμερα τα ερείπια της αρχαίας πόλης Ρύτιον. Γύρω από το λόφο και χαμηλά έχει αποκαλυφθεί εκτεταμένη νεκρόπολη των γεωμετρικών χρόνων με στοιχεία χρήσης από τους μινωικούς χρόνους. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο γεωμετρικός θολωτός τάφος που ανέσκαψε ο Νικόλαος Πλάτων και ο οποίος περιείχε πάνω από 40 ταφές, σημαντικό αριθμό αγγείων αλλά και μια σαρκοφάγο, όπως επίσης πολλά σιδερένια όπλα, περόνες, πόρπες, ασημένιες καρφίδες και μία χρυσή, καθώς τέλος χρυσούς δακτυλίους και ελάσματα με τα οποία διακοσμούσαν τα ενδύματα των νεκρών. Μέρος των ευρημάτων εκτίθενται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Αξιόλογα είναι και τα ευρήματα των μινωικών χρόνων, όπως ο θησαυρός χάλκινων εργαλείων και όπλων που βρέθηκε στη θέση Ασπρολίβαδα, σε χώρο όπου έχει εντοπιστεί μινωικός οικισμός, όπως και ομάδα εντυπωσιακών λίθινων αγγείων από οφείτη από τη θέση Λιβαδείτης. Τέλος στη θέση Ξερόκαμπος έχει ανασκαφεί τμήμα ρωμαϊκής εγκατάστασης και στις θέσεις Εμπασός και Φαρμακαρά έχει ανακαλυφθεί γεωμετρικό νεκροταφείο.

Τρεις εκκλησίες της περιόδου της Ενετοκρατίας (1211-1669) βρίσκονται πάνω στο λόφο της Κεφάλας, ο ναός του Αγίου Ευμενίου στην κορυφή που έχει σήμερα αναστηλωθεί, ο ερειπωμένος ναός του Αγίου Ιωάννη στη ανατολική πλαγιά και ο ναός του Αγίου Γεωργίου στη βόρεια πλαγιά μέσα στο χωριό.