Πλημμύρες της Μεσαράς στο πέρασμα του χρόνου

Έχουν συμβεί πολλές αλλά και μεγάλες πλημμύρες στο παρελθόν στη Μεσαρά, κυρίως πριν τη κατοχή, που ακόμα δεν τις έχουν ξεχάσει οι παλαιότεροι.
Θύματα κυρίως, όσοι ήταν τα σπίτια τους κοντά στον ποταμό Κουτσουλίτη, και κυρίως κάτοικοι της Φανερωμένης που τα σπίτια τους ήταν μέχρι 60 ή 70 μέτρα από τις όχθες του ποταμού.

Έχουμε έτσι μαρτυρίες διάφορες με περιστατικά, που αρχίζουν από πολύ παλιά, πριν τον Μικρασιατικό πόλεμο. Και εδώ μιλάμε για τη γιαγιά της μητέρας μου και μάνα του παππού μου Μιχαήλ Λενιδάκη, Κατερίνα τη λέγανε, που μαγείρευε σε ένα μικρό μπρούτζινο τσικαλάκι, και το νερό αφού πλημμύρισε ο ποταμός, της πήρε το τσικαλάκι αυτό από την παρασθιά, μάλιστα όπως ήταν με το φαγητό! Το τσικαλάκι επιπλέοντας στην επιφάνεια του νερού, πήγε περίπου 50 με 60 μέτρα πιο κάτω σε ένα περιβόλι. Αν και η παρασθιά ήταν περίπου 80 μέτρα απόσταση από τον ποταμό, εν τούτοις το τσικαλάκι έπλεε επάνω στο νερό χωρίς να τουμπάρει, μέχρι και το εντόπισαν κάποια στιγμή και το μάζεψαν! Το δε φαγητό ανέπαφο το έφαγαν αφού δεν τουμπάρισε και να χυθεί. Το τσικαλάκι αυτό (φώτο) ακόμα σώζεται, και τυγχάνει να έχει πέσει στα και στα δικά μου χέρια!

Άλλη μεγάλη πλημμύρα έγινε περίπου το 37, που η βροχή πάλι ήταν αιτία να πλημμυρίσει ο ποταμός, και θυμάται η μητέρα μου που ήταν 4 χρόνων, ένα γείτονα τους που έφερε τα παιδιά τους στο δικό τους σπίτι να “ξωμείνουν” αλλά και τα ζώα τους, για να μην τα πάρει ο ποταμός.

Θυμάται που είχε δει μια γουρούνα να τη κατεβάζει ο ποταμός, και νόμιζε μάλιστα πως ήταν άνθρωπος! Το είπε στη γιαγιά, και εκείνη της είπε:
-«Δεν είναι παιδί μου άθρωπος αυτό που σέρνει ο πόταμός, αλλά μια γουρούνα που τη κατέβασε από τα Σκούρβουλα, γιατί την είχαν δεμένη κοντά στο ποταμό».
Οι κάτοικοι της Φανερωμένης, συμβούλευαν τα παιδιά τους να προσέχουν, «να μην τα πάρει ο ποταμός», και παρακολουθούσαν συχνά και τη στάθμη του ποταμού κατά πόσο είχε τη τάση να ανεβαίνει ή όχι. Όταν η στάθμη ανέβαινε σε επικίνδυνο βαθμό, τότε έκαναν τις απαραίτητες ενέργειες, όπως τις είχαν μάθει από τους παλιούς. Δηλαδή, έλυναν τα οζά όλα, δηλαδή τα αιγοπρόβατα, τα βόδια και τα γαιδουρομούλαρα και «τα έκαναν το ίσα πάνω αθό ντο παπούρι»,δηλαδή τα κατεύθυναν ελεύθερα προς το βουνό, για να μην τα πάρει ο ποταμός!

Τα δε κοτόπουλα τα έκλειναν στον κούμο του φούρνου, μια και ήταν χτισμένος πιο ψηλά, και έτσι οι κότες ήταν και εκείνες εξασφαλισμένες! Αλίμονο του όποιος δεν τα τηρούσε αυτά!
Με την ίδια πλημμύρα κατέβασε πολλές πέτρες η βροχή, και γέμισε το οικόπεδο εκεί που σήμερα είναι το εργοστάσιο, του Θοδωρή, και ο παππούς του επίσης Θοδωρής, έπιασε και έχτισε προς τον δρόμο ένα τράφο σαν ανάχωμα, για προστασία από τυχόν επερχόμενες πλημμύρες.

Με τη πλημμύρα εκείνη του 45 γέμισε νερά το Κάτω Μετόχι, όπου έμενε ο παππούς μου και η γιαγιά μου πάντα προνοούσε και γέμιζε σακιά με άχυρα, και τα έβαζε στην είσοδο του στάβλου για να μην μπούνε τα νερά μέσα, γιατί ήτα δυο σκαλιά κάτω από τη γη. Όμως μια γειτόνισσα δεν πρόλαβε να βάλει τις κότες της μέσα, που ήταν ελεύθερες στο περιβόλι. Η γέφυρα της Φανερωμένης είχε φρακάρει, γιατί ήταν πολύ στενή, και τα νερά πάλι έκαναν θάλασσα τη γύρω περιοχή. Οι κότες της γειτόνισσας για να μην πνιγούν, σαν έξυπνες πήδηξαν επάνω σε κάτι δεμαθιές με ξύλα που ήταν εκεί, και έγιναν βάρκες, που σιγά- σιγά κατευθυνόταν προς τον ποταμό. Έβλεπες έτσι πέντε έξη δεμαθιές και επάνω σε κάθε μια, από πέντε έξη κότες! Οι κάτοικοι ωστόσο προσπάθησαν και ανασύρανε τα κλαδιά και τα άλλα εμπόδια κάτω από τη γέφυρα, και έτσι κατάφεραν να την ξεφρακάρουν σιγά -σιγά, , οπότε έκαναν εκτόνωση τα νερά, υποχώρησε η στάθμη, και οι δεμαθιές σταμάτησαν να προχωράνε, σταμάτησαν στο έδαφος, οπότε γλύτωσαν και τα καημένα τα κοτόπουλα!

Η Λαογράφος της Φανερωμένης κα Αικατερίνη θυμάται την πλημμύρα του 50, τότε που ο αδερφός του πατέρα της είχε σπίτι πολύ κοντά στη γέφυρα και δίπλα στο ποτάμι.
Το νερό μπήκε στο σπίτι, και ανασήκωσε τη κασέλα με τα προικιά και την έβγαλε τελείως έξω από το σπίτι! Η κασέλα έπλεε επάνω σε λίμνη νερού, και κατέβαινε αργά – αργά νότια προς τα κάτω! Όμως λίγο πιο κάτω την προλάβανε και τη μαζέψανε! Το νερό καθώς είχε μπει σε όλα τα δωμάτια του σπιτιού, μπήκε και στη «μέσα κάμερα» όπου ήταν ένα μεγάλο πιθάρι με λάδι! Κατά ένα περίεργο τρόπο, το νερό ανασήκωσε το πιθάρι όπως ήταν γεμάτο λάδι, και καθώς εκείνο έπλεε, το μετέφερε σε ένα άλλο διπλανό δωμάτιο! Φυσικά με την εύλογη απορία όλων!

Βέβαια άμα συνεχίζαμε την έρευνα για τις πλημμύρες, σίγουρα θα μαθαίναμε πολλά τέτοια περίεργα αλλά και ευτράπελα, που συνέβαιναν στους κατοίκους των γύρω περιοχών της Μεσαράς εκείνα τα χρόνια από πλημμύρες. Βέβαια κάποια στιγμή κάτοικοι της Φανερωμένης κατάλαβαν το λάθος τους για τη στενή αυτή γέφυρα που είχαν, και έτσι αποφάσισαν να την γκρέμισαν και την διπλασίασαν σε μέγεθος.

Βέβαια με χαρά μαθαίνω, πως στο πρόγραμμα είναι να τσιμενταριστούν οι όχθες του ποταμού Κουτσουλίτη, σε όλο το μήκος του που διέρχεται από το χωριό, να φαρδύνουν οι όχθες του αρκετά, και να μην είναι πλέον εμπόδιο σε τυχόν επόμενες πλημμύρες.

Κείμενο: Γεώργιος Χουστουλάκης