Σπάνιες εικόνες από παλιά Μεσαρίτικα καφενεία (φώτο)

Άλμπουμ από 15 παλιές φωτογραφίες από Μεσαρίτικα Γαλιανοφανερωμιανά καφενεία 1950 – 1980

Δεν υπάρχει, μέρος στη Κρήτη, κυρίως στα χωριά, που να μη νοιώθουν οι άνθρωποι της ατέλειωτη ευχαρίστηση, από μια καλή παρέα που έτυχε και σμίξαμε κάπου και μιλήσανε για τα προβλήματα τους!

Ακόμα μεγαλύτερη ήταν παλιά η ευχαρίστηση των ανδρών κυρίως, όταν κάπου σμίγανε δύο τρεις, ή μια μικρή παρέα, και να έχουν μπροστά τους ένα μπουκάλι κρασί και καθαρά ποτήρια!

Δυο ελιές, δυο τσιγαρίδες για μεζέ, λίγο ανθότυρο ή μυζήθρα, ήταν μια χαρά για να πιούν ένα ποτηράκι, δεν χρειαζόταν πολλά! Πάντως οι παλιοί λέγανε και αυτό:

-Ποιος είναι, λέγανε, ο καλύτερος μεζές του κρασιού?

-Το καθαρό ποτήρι!

Και η καλή παρέα θα πρόσθετα εγώ…

Καμιά φορά όμως κάνανε και τον λεγόμενο «Ρεφενέ»! Παράγγελναν του καφετζή να κόψει δυο τρία κιλά κρέας, να το ψήσει, ή να τηγανίσει καμιά συκωταριά, να πιούν τα κρασιά τους, και στο τέλος μοιράζονταν τα έξοδα!

Ή ακόμα έκαναν και το λεγόμενο Γερμανικό σύστημα, δηλαδή κάθε ένας πλήρωνε τα δικά του!

Η χαρά στο πρόσωπο τους ήταν εμφανής, όταν σήκωναν τα ποτήρια τους για να τα τσουγκρίσουν μεταξύ τους, ήταν σαν να ήταν έτοιμοι να δεχθούν τη «Θεια Μεταλάβωση»!

Κι όμως! Στο ποτήρι επάνω, μπορούσαν να συμβούν πολλά! Τα πιο πολλά ήταν καλά, αφού ήταν η αιτία να λυθούν πολλά προβλήματα, ακόμα και χρόνια, που είχαν συσσωρευτεί και έτσι και με κάποια μεσολάβηση τρίτου, μπορούσαν να καρποφορήσουν νέες διαθέσεις, ακόμα και προξενιά, για αγοραπωλησίες και χίλια άλλα δυο.

Ένα ποτήρι κρασί και μόνο, ήταν αρκετό να αναπτυχθεί μια φιλία δυο ανθρώπων, που τυχαία σμίξανε κάπου, και η φιλία τους να μείνει διαχρονική, ακόμα να φθάσουν και στο σημείο να συμπεθεριάσουν! Δεν ήταν αυτό καθ’ εαυτό το κρασί που κάνει την προσέγγιση, αλλά η ατμόσφαιρα που δημιουργείται, και λειτουργεί σαν ευκαιρία, αφού η προδιάθεση φιλίας για τον Κρητικό ήδη υπάρχει!

Δεν υπάρχει σήμερα παλιός Κρητικός, και να μη σου πει πως κάποια στιγμή, συνάντησε τυχαία κάπου στο καφενείο, ή στην αγορά, τον κέρασε ένα κρασί, και μετά φιλευτήκανε!

Η δε φιλία τους κρατεί ακόμα!

Αυτό είναι ένα σπάνιο χάρισμα που το είχαν πάντα οι Κρητικοί, και πολλοί το έχουν ακόμα!

Ένα ποτήρι κρασί έδινε το απαραίτητο θάρρος στη παρέα, να λυθεί η γλώσσα, και να αρχίσουν τα παινέδια για το γιο η την κόρη με κάποιες σπόντες, και έτσι μεταξύ σοβαρού και αστείου, να γίνει το πρώτο ξεκίνημα, να δείξουν τη συμπάθεια τους προς την οικογένεια του άλλου, για να ξεκινήσουν αργότερα και τις πιο σοβαρές προσπάθειες για να σμίξουνε τα παιδιά τους!

Το κρασάκι έκανε τον Κρητικό να είναι φιλάλληλος, αλτρουιστής, εύθυμος, και δενόταν εύκολα με τον άλλο. Αν πήγαινε κάποιο παρεάκι στο σπίτι του Κρητικού, αμέσως έστελνε το παιδί του στον μπακάλη να γεμίσει το γυάλινο «μισοκαδιάρικο μπουκάλι»
-Πετάξου παιδί μου μέχρι το μπακάλικο, και πες του να σου γεμίσει το μπουκάλι κρασί ….Απ το καλό πες του !

Για ένα ποτήρι κρασί λέγανε διάφορα! Πως «ένα κρασάκι την ημέρα, το γιατρό τον κάνει πέρα»! «Το κρασί σε ξεκουράζει», «Το κρασάκι κάνει αίμα ή καθαρίζει το αίμα», «κάνει κόκκινα μάγουλα», «Το κρασί είναι ξένη δύναμη»! Δίνανε υποχρεωτικά και του μωρού «να βρέξει τη γλώσσα του», κι αυτό ξερογλειφόταν και χαμογελούσε πονηρά δείχνοντας πόσο του άρεσε!

Ήταν πάντως το κρασάκι πάντα στη παρέα ή στο σπίτι μια ευλογία! Είτε το κρασί το έπιναν σαν «μακαρία» σε μνημόσυνα, είτε σαν … «καθαρτικό στόματος» μετά το φαί για να …ξεπλύνουν το στόμα τους, είτε σαν την «όρθια», όταν ήταν να διαλύσει η παρέα, και την τελευταία γύρα την έπιναν όρθιοι, είτε για να ευχηθούν για κάποιο ευχάριστο γεγονός, δεν έπαυε το κρασί να ήταν μέρος της ζωής σε όλες τις εκδηλώσεις ευχάριστες και δυσάρεστες! Ένα κρασάκι βεβαία στην παρέα, για τους άνδρες, σπάνια ήταν αρκετό,
επακολουθούσαν και άλλα…

Όταν έμπαινε κάποιος σε καφενείο, που η παρέα το είχε στρώσει, όλοι του φώναζαν να πάει κοντά τους και να πιει ένα ποτηράκι! Έτσι δίνανε τιμή και άξια ο ένας στον άλλο! Αυτή την άξια και την τιμή, την ήθελαν όλοι οι μερακλήδες, για το λόγο αυτό, υπήρχε και ο άγραφος νόμος των μερακλήδων που έλεγε:

«Δε σε κερνώ για να με αγαπάς, άλλα σε κερνώ για να με κερνάς»!

Δηλαδή, «σου έδωσα αξία σαν μπήκες στο μαγαζί, δώσε τώρα και εσύ σε εμένα»

Αλίμονο να μπει κάποιος στο καφενείο, και άνθρωπος που έχει κεράσει δέκα φορές και τον έχει τιμήσει, να είναι βουβός, και να κάνει το κορόιδο! Το αντίθετο θα ήταν η μεγάλη του χαρά, να φωνάξει όλο το μαγαζί «κέρασε τονε»! Τότε πλέον ένοιωθε καταξιωμένος!

Εκτός από τα «ξινολάϊνα» που ήταν μονίμως μεθυσμένοι τύποι, γενικά οι γεροντότεροι του χωριού, το κρασάκι τους το ήθελαν σε καθημερινή βάση, γιατί δύσκολα «λειτουργούσαν», αν δεν «έπιναν μνιά» στη παρέα, γιατί αλλιώς «στέγνωνε το στόμα τους»! Έτσι και οι γεροί γινόταν ζωηροί και νταβραντισμένοι μετά από λίγα ποτηράκια! Κι ο ποιο αδύναμος γέρος ακόμα αναντράνιζε με τη «ξένη βοήθεια» του κρασιού!

Πολλές οι ευχές που συνόδευαν το κρασάκι: «καλά διάφορα στοι κόπους σας»! Τα «διάφορα» ήταν το να έχουν μια καλή διαφορά, ένα καλό αποτέλεσμα, δηλαδή καλή σοδειά και καλά κέρδη. Ακόμα έλεγαν «Πάντα στα κερδισμένα οι κόποι σας», ‘Ο Θεός στο καλό μας»! «Πάντα με το καλό να σμίγομε»! «Να ζήσει το αίτιο»! «Απού βαλε το λάδι να βάλει και το κλίμα»! «Άπου θέλει το κακό μας δαυλό στο κ..»!
«Ούλοι οι Θεοί να μας ε βλέπουν, παλιοί και νέοι»! «Θεέ μου ξεμίστευγέ μας από τη κακή ώρα»! «Πάντα γεια πάντα χαρά, πάντα να ‘μαστε καλά», «Με τσοι υγείες σας κοπέλια»! Και φυσικά πολλές άλλες!

Κείμενο – Φωτογραφίες: Γεώργιος Χουστουλάκης

(Η τελευταία φώτο είναι του Φ. Ζαχαριουδάκη)