Χαρίδημος Καπετανάκης: Οπλαρχηγός Πυργιώτισσας στο Αρκάδι-1866

Γράφει ο: Γιώργος Δαμιανάκης

Στην ιστορική πορεία του τόπου μας, υπήρχαν άνθρωποι που αγωνίστηκαν με όποιο
μέσον είχαν, για να ζούμε σήμερα εμείς ελεύθεροι και να απολαμβάνουμε τους
καρπούς της ελευθερίας. Άλλοι αγωνίστηκαν με το μυαλό και την δύναμή τους,
άλλοι δαπάνησαν τους κόπους και τα περιουσιακά τους στοιχεία και άλλοι έδωσαν
την ζωή τους πολεμώντας. Η επίσημη ιστορία του Ελληνικού Κράτους, δυστυχώς,
δεν έχει καταγράψει και δεν έχει τιμήσει όλους αυτούς τους αφανείς ήρωες.
Σε κάποια χωριά και πολύ περισσότερο σε ένα ορεινό κεφαλοχώρι της Κρήτης, οι
απόγονοι κάποιων αγωνιστών, έχουν φροντίσει να αναδειχθεί η δράση τους σε
μεγάλο βαθμό και να μπει το όνομα των προγόνων τους σε πολλούς δρόμους και σε
κοινόχρηστους χώρους, χωριών και μεγάλων πόλεων κ.λ.π. .
Υπάρχουν όμως και άλλοι με ισάξια, ή μεγαλύτερη προσφορά στους αγώνες για
την ελευθερία της πατρίδας, που δεν έχουν αναδειχθεί. Έμειναν στην αφάνεια είτε
από ταπεινοφροσύνη, είτε δεν είχαν κάποιον να αναδείξει την προσφοράτους.
Ένας από αυτούς τους αφανείς αγωνιστές, ήταν και ο Χαρίδημος Καπετανάκης!

Καταγωγή και οικογενειακή του κατάσταση: Ο Χαρίδημος γεννήθηκε στο Τυμπάκι
το 1830, από γονείς της οικογένειας των γηγενών κατοίκων «Καπετανάκη», που σε
μεγάλο πλήθος συνεχίζουν να ζουν σήμερα στη κωμόπολη της Δυτικής Μεσαράς. Ο
τόπος είχε περάσει εκείνα τα χρόνια από την Τουρκική στην Τουρκοαιγυπτιακή
κατοχή του Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου.
Του Μεχμέτ Αλή, που με τους πασάδες Χασάν Πασά και Χουσεΐν Μπέη, το 1823
και 1824έσπειραν τον όλεθρο στην επαναστατημένη και σχεδόν ελεύθερη Κρήτη!
Όχι μόνο έσφαξαν χριστιανούς αλλά έκαψαν, κατέστρεψαν και ισοπέδωσαν χωριά!
Ο Χασάν Πασάς, έκανε το μεγάλο έγκλημα στο σπηλαίου της Μιλάτου και την
καταστροφή του Λασιθίου.

Ο Χουσεΐν βρήκε τη Μεσαρά σχεδόν αφύλακτη, γιατί:

1. Οι Σφακιανοί και Ανωγειανοί φιλονικούσαν για το ποιος θα είναι αρχηγός.
2. Πολλοί Μεσαρίτες άφηναν τις αμυντικές θέσεις τους, γύρω από την Αγία
   Βαρβάρα και επιδίδονταν στις ζωοκλοπές με τα αιγοπρόβατα και άλογα, που
   άφησαν επίτηδες ελεύθερα σαν δολώματα οι Τουρκοαιγύπτιοι.
3. Ο μεγάλος αρχηγός της Μεσαράς Μιχάλης Κουρμούλης, αρνήθηκε την αρχιστρα-
   τηγία της επανάστασης, από μετριοφροσύνη και για να μην δώσει «τροφή» για
   αμφισβήτηση, αφού ήταν πριν μουσουλμάνος (κρυπτοχριστιανός).

Μπαίνοντας στη Μεσαρά έκαψε, ισοπέδωσε και εξαφάνισε έξι χωριά: Αγίους
Δέκα – Αμπελούζο -Πόμπια – Πετροκεφάλι – Κουσέ – Τυμπάκικαι συνέχισε την
δολοφονία των χριστιανών μέσα στο σπήλαιο Μελιδόνι του Ρεθύμνου.
Γεννήθηκε, λοιπόν, σε μια εποχή που οι γονείς του Καπετανάκη και οι άλλοι
χριστιανοί κάτοικοι του Τυμπακίου, προσπαθούσαν να ξαναφτιάξουν τα σπίτια, τις
περιουσίες, τα νοικοκυριά, με το γιαταγάνι του κατακτητή έτοιμο να τους κόψει το
λαιμό, για ασήμαντη αφορμή!
Μεγαλώνοντας σε ένα τέτοιο δύσκολο τόπο, δεν άργησε να πάρει το δρόμο του
χαΐνη (επαναστάτη), ακολουθώντας τους συντοπίτες του Ψωμαδάκη, Χελιδόνη,
Σκουντή και άλλους οπλαρχηγούς. Δεν άργησε να μπει στο σώμα του Μιχάλη
Κόρακα και να χρισθεί οπλαρχηγός Πυργιώτισσας τριάντα έξι (36) χρονών, στην
εξέγερση του Αρκαδίου το 1866.
Η συναναστροφή του με σημαντικά πρόσωπα από Πετροκεφάλι, με σκοπό την
ελευθερία της Κρήτης, τον έφερε κοντά στην οικογένεια των Μιχελινάκη.
Τον επόμενο χρόνο μετά το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, παντρεύεται το 1867με την
κόρη του Χατζή Κωνσταντή Μιχελινάκη,Ειρήνη. Με την Ειρήνη είχαν μια κόρη την
Ευαγγελία. Για την συνέχεια της οικογένειας δεν έχω στοιχεία.
Για την κόρη τους Ευαγγελία, το μόνο στοιχείο που έχω είναι ένας κατάλογοςμε
απουσίες των μαθητών της Δημοτική Σχολής Πετροκεφαλίου- Κουσέ τον Δεκέμβρη
του 1886.
Μαζί με την Ευαγγελία μαθητές αναφέρονται: Ο Κανακαρομανόλης, ο Κανακαροηλίας, ο
Μυρτομανόλης, η Άννα Δασκαλάκη γυναίκα του Σταμάτη Μιχελινάκη, ο Μανόλης Μαρκάκης
(Τζαγκάρης), ο Μαρκάκης Δημήτρης, ο Μιχαήλος του Μανούσο Σπυριδάκης, ο Τσικνομανόλης
(Χατζής), ο Ευτύχης Δασκαλάκης, ο Αριστοτέλης Κουρτικάκης από τον Κουσέ κ.ά..
Αυτό που έμαθα από τον Μανόλη Α. Σαββάκη ήταν πως ο πύργος που έμενε, ήταν
απέναντι από τον πύργο του δημογέροντα Αντώνη Συγγελάκη, ή Ν. Ψιλάκη σήμερα.
Στον πύργο του Καπετανάκη μισογκρεμισμένο με ταράτσα για σκεπή στο ισόγειο,
έμενε ο Μανόλης(Κανέλης) Ηλιάκης με την γυναίκα του Ειρήνη. Επίσης, ότι την κόρη
του τη λέγανε Ολυμπιάδα. Ίσως έκανε λάθος στο όνομα.
Ο συνταξιούχος δάσκαλος Γιάννης Λεκάκης, μου επιβεβαίωσε πως την λέγανε
Ευαγγελία και το σπίτι ήταν στο σημείο που δείχνει η παρακάτω εικόνα.
Ο Μανόλης Ιωάννου Πετράκης, που μεγάλωσε στον πύργο του Α. Συγγελάκη,
μου είπε πως ο πύργος του Χ. Καπετανάκη είχε δωμάτια με διέξοδο και από την ΝΑ
πλευρά στο δρόμο κοντά στου Μπορνόβα.
Εγώ που μεγάλωσα στο παλιό χωριό ξέρω πως τα περισσότερα σπίτια είχαν
μυστική επικοινωνία μεταξύ τους με κρυφά περάσματα, που μπορούσες να βγεις
από το Πάρκο στα Σπυριδιανά, βορειοδυτικά του χωριού!
Πληροφορίες που ζήτησα από τον Κώστα Γ. Μιχελινάκη, δισέγγονο του Γιώργη,
αδερφού της Ειρήνης, μου είπε ότι δεν έχει σωθεί τίποτε γραμμένο για την οικογέ-
νεια του Χ. Καπετανάκη.
Όπως μας πληροφορεί ο Αρχιμανδρίτης και Ιεροκήρυκας της Μητρόπολης
Γορτύνης και Αρκαδίας, πατήρ Αντώνιος «Επιθυμώ να κάνω μία ελαφρά παρέμβαση
στο υπέροχο δημοσίευμα τού κ Γιώργου Δαμιανάκη γιά την ιστορική καί εμβληματική μορφή
του Μεσαρίτη αγωνιστή κατά των Τούρκων, αειμνήστου Χαριδήμου Καπετανάκη. Υπήρξε ο
πρόππαπος της Γερόντισσας Γαλακτίας από την πλευρά της μητέρας της. Και εξηγώ
αναλυτικότερα: Ο καπετάν Χαρίδημος δεν είχε κόρη μόνο την Ευαγγελία η οποία αναφέρεται
στο δημοσίευμα. Είχε καί μία δεύτερη κόρη πού άφησε απογόνους, την πρωτότοκη Μαρία.
Αυτή ήρθε σε γάμο στην γειτονική στο Πετροκεφάλι Πόμπια με τον τότε δάσκαλο Νικόλαο Γ.
Φουστανάκη πού αργότερα χειροτονήθηκε ιερέας καί αποτελεί τον θρυλικό καί άγιο ιερέα
της Πόμπιας παπά Νικόλα. Έζησαν σε συζυγία μόλις δύο χρόνια. Η Μαρία αναχώρησε
ενωρίταταγιά την αιωνίοτητα, συνέπεια αιμορραγικού επεισοδίου, κατά την διάρκεια τού
τοκετού τού πρώτου και μοναδικού τέκνου τους. Αυτό δεν ήταν άλλο από την Ειρήνη
Φουστανάκη,την σύζυγο μετέπειτα του περιωνύμου ιατρού της Πόμπιας Μιχαήλ
Κανακάκη.  Απέκτησαν ως ζεύγος την Γερόντισσα Γαλακτίακαί τρείς θυγατέρες ακόμη. Η
δεύτερη κόρη τού καπετάν Χαρίδημου η Ευαγγελία,πότε δεν παντρεύθηκε. Μετοίκησε στην
Πόμπια καί κάλυψε το κενό της ορφάνιας στην ανηψιά της Ειρήνη, μέχρι τού βαθέος
γήρατος της, αποτελώντας αναπόσπαστο μέλος της οικογενείας καί κυρίως βοηθώντας την
ανατροφή των τεσσάρων κοριτσιών της ανηψιάς της. Η Γερόντισσα Γαλακτίακαί οι αδελφές
της ,αποκαλούσαν σεβασμού ένεκεν, <μητέρα> την αείμνηστη Ευαγγελία.  Η Ευαγγελία
κοιμήθηκε ειρηνικά στο “γιατρόσπιτο” όπωςτο έλεγαν οι Πομπιανοί, στις 8 Φεβρουαρίου
1964 σε ηλικία περίπου 90 ετών. Ένα χρόνο έπειτα,την ακολούθησαν αιφνιδίως καί οι γονείς
της Γερόντισσας Γαλακτίαςκαί ενθυμούμαι με πόση συγκίνηση καί ιερή έξαρση περιέγραφε η
αείμνηση Γερόντισσα τα γεγονότα εκείνα. Μάλιστα έλεγε,ότι ο αείμνηστος ιατρός πατέρας
της,πάσχιζε με κάθε τρόπο να παρατείνει την ζωή της Ευαγγελίας καί επειδή δεν
σιτίζονταν,την συντηρούσε μέ ορούς πού τελευταία της διοχέτευε από φλεβική σύνδεση
πλησίον της καροτίδας τού λαιμού της. Είχε λόγω γήρατος αποδυναμωθεί καί καταστραφεί
όλο το υπόλοιπο αρτηριακό σύστημα τού οργανισμού της. Θεωρούσε όμως ανυπόστολο
χρέος του να το κάνει αυτό,λόγω των αισθημάτων αγάπης πού έτρεφαν στην Ευαγγελία καί
ως ελάχιστη ένδειξη ευγνωμοσύνης για την τεράστια προσφορά της σε όλη την οικογένεια.
Ταύτα πρός επίρρωση καί συμπλήρωση τών ήδη  αξιόλογων δημοσιευμάτων, σχετικά με την
ιστορική προσωπικότητα του καπετάν Χαρίδημου Καπετανάκη. Καί ένα υστερόγραφο:
Πάντα η Γερόντισσα Γαλακτία ανέγραφε στο χαρτί μνημονεύσεως των προσφιλών της
κεκοιμημένων καί τους γονείς της γιαγιάς της Μαρίας,τον Χαρίδημο καί την Ειρήνη».
Η Γερόντισσα Γαλακτία, που «αναπαύεται» στο Κοιμητήριο της Ι. Μ. Καλυβιανής, έχει αφήσει
μεγάλο πνευματικό χριστιανικό έργο. Δεχόταν επισκέψεις από το χριστεπώνυμο πλήθος της
Κρήτης και έδινε συμβουλές, την ευλογία και την αγάπη της. Στη συνείδηση των πιστών, είναι
ενταγμένη στο αγιολόγιο της Εκκλησίας!