H νέα εποχή στα αεροπορικά ταξίδια: Aυστηρότεροι υγειονομικοί κανόνες, λιγότερες πτήσεις

Υποχρεωτική χρήση μάσκας, θερμομέτρηση και αυστηρά υγειονομικά πρωτόκολλα. Την ώρα που οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο χαλαρώνουν το lockdown, οι αεροπορικές επιχειρούν σταδιακά τη δική τους έξοδο από τη «χειμερία νάρκη», αναπροσαρμόζοντας το πρόγραμμα δρομολογίων και προσφερόμενες υπηρεσίες και προσπαθώντας να βρουν ισορροπία μεταξύ των πρωτοκόλλων υγειονομικής ασφάλειας και της πρόκλησης του να πείσουν τους επιβάτες να επιβιβασθούν στο στενό και κλειστό χώρο ενός αεροσκάφους εν μέσω της πανδημίας του Covid-19.

Αεροδρόμια και αεροπορικές εφαρμόζουν τακτικούς ελέγχους στη θερμοκρασία του πληρώματος και -σε αρκετές περιπτώσεις- και των επιβατών. Στους χώρους των αεροδρομίων έχουν τοποθετηθεί θερμικά σκάνερ ειδικά γι’ αυτόν τον σκοπό. Η χρήση μάσκας επιβάλλεται αυστηρά τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ευρώπη, ενώ σύμφωνα με τους κανονισμούς που υιοθετούν οιρισμένοι αερομεταφορείς -όπως η Ryanair- οι επιβάτες θα πρέπει να ζητούν προκαταβολικά… άδεια για τη χρήση της τουαλέτας εν ώρα πτήσης, ώστε να αποφευχθεί ο συνωστισμός.

Οι αυστηρότερες διαδικασίες συνεπάγονται μεγαλύτερο χρόνο του συνηθισμένου μέχρι την τελική επιβίβαση, αλλά και μεγαλύτερη διάρκεια κατά την αποβίβαση, με κάποιες αεροπορικές να δίνουν οδηγίες στο πλήρωμα καμπίνας να συγκεντρώνει σε μικρές ομάδες τους επιβάτες. Επίσης, πολλές εταιρείες απομακρύνουν τα περιοδικά και εφημερίδες εν ώρα πτήσης, καταργούν τα γεύματα σε μικρότερης διάρκειας δρομολόγια και «παρκάρουν» το καροτσάκι με τα προϊόντα duty-free.

Στις ΗΠΑ, η κυβέρνηση Τραμπ προετοιμάζεται για την έναρξη θερμομετρικών ελέγχων που θα διεξάγουν κλιμάκια της Υπηρεσίας Ασφαλείας Μεταφορών(TSA) σε ορισμένα αεροδρόμια, όπως αναφέρει η «WSJ» σε δημοσίευμά της. Ανάλογοι έλεγχοι θα διεξάγονται και σε πολλά αεροδρόμια της Ευρώπης, όπως για παράδειγμα το Σαρλ ντε Γκολ του Παρισιού.

Ορισμένες από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τις οποίες προετοιμάζονται οι αεροπορικές έρχονται ως αποτέλεσμα των δυσοίωνων εκτιμήσεων ότι για αρκετούς μήνες, ενδεχομένως και χρόνια, η αεροπορική ζήτηση θα είναι μειωμένη.

Ορισμένες αεροπορικές εξετάζουν το ενδεχόμενο να ζητούν από τους επιβάτες υγειονομικά πιστοποιητικά ή ακόμη και «διαβατήρια ανοσίας», δηλαδή έγγραφο που να πιστοποιεί ότι ο επιβάτης είχε νοσήσει και αναρρώσει από τον Covid-19.

Oι παραπάνω πρακτικές θέτουν σε κίνδυνο πολλές από τις πρακτικές που «απογείωναν» τα τελευταία χρόνια την επιβατική κίνηση και οδηγούσαν σε κέρδη-ρεκόρ για ορισμένες αεροπορικές, μεταξύ των οποίων και οι αερομεταφορείς των ΗΠΑ. Ένα από τα «μυστικά» για περισσότερα έσοδα τα τελευταία χρόνια ήταν το να στριμώχνουν όσο το δυνατόν περισσότερους επιβάτες στο εσωτερικό του αεροσκάφους -συρρικνώνοντας τις θέσεις και διαθέσιμο χώρο μεταξύ των διαδρόμων. Οι αερομεταφορείς χαμηλού κόστους είχαν αρχίσει να χρεώνουν για κάποιες υπηρεσίες που κάποτε ήταν δωρεάν, όπως η επιλογή θέσεων ή τα γεύματα στη διάρκεια της πτήσης, πρακτικές που είχαν υιοθετήσει και ορισμένες από τις παραδοσιακές εταιρείες. Η έξτρα χρέωση για αλλαγές θέσεων και παράδοση αποσκευών απέφερε έσοδα αρκετών δισ. δολαρίων ετησίως.

Με συστάσεις προς τις εταιρείες να αφήνουν κενές κάποιες θέσεις, γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να έχουν κέρδος από κάθε πτήση. Ταυτόχρονα, αβέβαιο παραμένει το μέλλον των ταξιδίων για επαγγελματικούς λόγους -μια κατηγορία με υψηλά περιθώρια κέρδους- τόσο εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων αλλά και λόγω των εναλλακτικών μέσων για συσκέψεις που εφαρμόσθηκαν στη διάρκεια του κορωνοϊού, με το video-conferencing να απειλεί να καταστεί η νέα κανονικότητα για το επιχειρείν.

Προς το παρόν, οι αεροπορικές αναβάλλουν τα σχέδια για αύξηση στις τιμές εισιτηρίων, δίνοντας προτεραιότητα στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης απέναντι στα αεροπορικά ταξίδια. Για να κερδίσουν αυτό το στοίχημα, θα πρέπει να εμποδίσουν τους θετικούς στον κορωνοϊό από την επιβίβαση σε αεροσκάφος.

«Θα είναι λιγότερο κοινωνικά αποδεκτό για κάποιον να μπει σε ένα αεροπλάνο να ταξιδέψει εάν δεν είναι καλά», δηλώνει στη «WSJ» ο διευθύνων σύμβουλος της JetBlue Airways, Ρόμπιν Χέιες. «Οι αεροπορικές θα πρέπει να βρουν τρόπο να ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα, αλλά και ταυτόχρονα να είναι κερδοφόρες, αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι δεν θέλουν στο αεροπλάνο επιβάτες που είναι άρρωστοι», αναφέρει.

Η Αir France έχει θεσπίσει υποχρεωτική θερμομέτρηση πριν από κάθε αναχώρηση. Εάν ένας επιβάτης έχει θερμοκρασία σώματος άνω των 38 βαθμών Κελσίου, του απαγορεύεται η επιβίβαση. Η ολλανδική KLM ζητεί από τους επιβάτες από περιοχές που έχουν χαρακτηρισθεί ως υψηλού ρίσκου από την Ευρωπαϊκή Ένωση να συμπληρώνουν έντυπο υγείας. Μεταξύ των περιοχών περιλαμβάνονται και αεροδρόμια 20 αμερικανικών πολιτειών.

Στην Αυστραλία, στο αεροδρόμιο της Καμπέρα χρησιμοποιούνται ήδη θερμικές κάμερες στους χώρους ελέγχου των επιβατών. Το Χίθροου στο Λονδίνο σχεδιάζει ελέγχους θερμοκρασίας μέσω συσκευών θερμικής απεικόνισης(thermal imaging).

Από την άλλη, η θερμομέτρηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε λανθασμένα συμπεράσματα, καθώς δεν εντοπίζει όσους έχουν προσβληθεί από τον κορωνοϊό αλλά είναι ασυμπτωματικοί. Ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Αεροπορική Ασφάλεια(EASA) σε προσχέδιο εγγράφου με τις συστάσεις προς τις εθνικές αρχές αφήνει να εννοηθεί ότι οι έλεγχοι θερμοκρασίας δεν είναι αποτελεσματικοί στο μετριασμό ή καθυστέρηση της εξάπλωσης του Covid-19.

Τα δεδομένα είναι διαφορετικά και στη διάρκεια των πτήσεων. Η Ryanair Holdings, ο μεγαλύτερος αερομεταφορέας της Ευρώπης βάσει αριθμού επιβατών, δεν επιτρέπει το σχηματισμό ουράς έξω από τις τουαλέτες. Οι επιβάτες θα πρέπει να ζητούν την άδεια των αεροσυνοδών για τη χρήση τους. Στις ΗΠΑ, οι αερομεταφορείς ζητούν από τους επιβάτες να φορούν μάσκα καθόλη τη διάρκεια της πτήσης, δεν είναι όμως σαφές πώς μπορεί να επιβληθεί μια τέτοια πολιτική.

Η πρόκληση της κοινωνικής αποστασιοποίησης

Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις σε αεροδρόμια και αεροσκάφη εν ώρα πτήσης αποτελούν η τήρηση του μέτρου κοινωνικής αποστασιοποίησης. Για πολλούς από το χώρο τη αεροπορικής βιομηχανίας, δεν είναι εφικτό κάτι τέτοιο. «Είναι σχεδόν αδύνατον να τηρηθούν οι αποστάσεις σε ένα αεροδρόμιο», εκτιμά ο Τζον Χόλαντ-Κέι, διευθύνων σύμβουλος στο αεροδρόμιο Χίθροου του Λονδίνου. Το αεροδρόμιο τοποθετεί διαχωριστικά από πλέξιγκλας στους πάγκους check-in, συστήνει τη χρήση μάσκας και αυτοματοποιεί κάποιες διαδικασίες, ώστε να περιορίσει την αλληλεπίδραση μεταξύ προσωπικού και επιβατών. Ο κ. Χόλαντ-Κέι είναι σε συνεννόηση με τους επικεφαλής αεροδρομίων σε Λος Άντζελες, Χογκ-Κογκ και Σίδνεϊ, ώστε να εφαρμοσθούν ενιαία πρότυπα. «Εάν περιμένουμε κάποιον διεθνή οργανισμό να έλθει σε συμφωνία για 172 χώρες, δεν πρόκειται να συμβεί ποτέ», σημειώνει.

Ορισμένες αεροπορικές έχουν υποσχεθεί να αφήσουν κενή τη μεσαία θέση, ώστε να τηρηθούν κάποιες αποστάσεις μέσα στο αεροσκάφος. Αν και αυτή την εποχή είναι εφικτό να υπάρχουν κενά μεταξύ των θέσεων, καθώς είναι μικρός ο αριθμός των επιβατών. Μακροπρόθεσμα δεν αποτελεί βιώσιμη λύση, ενώ αμφισβητείται και η αποτελεσματικότητά της. Οι αερομεταφορείς δεν αντέχουν οικονομικά το κόστος πτήσεων με μισο-άδεια αεροπλάνα. Σύμφωνα με την ΙΑΤΑ, οι πτήσεις πρέπει να έχουν πληρότητα κοντά στο 77% κατά μέσο όρο ώστε να μην είναι οικονομοικά επιζήμιες για τους αερομεταφορείς. Η ΙΑΤΑ εκτιμά για να μείνει άδειος ο χώρος σε αεροσκάφη τύπου Α320, οι τιμές εισιτηρίων θα πρέπει να αυξηθούν 50% ώστε να αναπληρωθεί το κόστος για τις εταιρείες.

Νέες οδηγίες για τις πτήσεις από την ΙΑΤΑ

Η Διεθνής Ενωση Αερομεταφορών (IATA) ανακοίνωσε λεπτομέρειες για τη βιοασφάλεια κατά την επανεκκίνηση των πτήσεων εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού. Οι οδηγίες, που δημοσιεύονται υπό τον τίτλο «Ο χάρτης για την επανεκκίνηση των αερομεταφορών», στοχεύουν στο να δοθεί αυτοπεποίθηση στις κυβερνήσεις ώστε να δώσουν το «πράσινο φως» για το άνοιγμα των συνόρων και τις πτήσεις καθώς και στους επιβάτες που θα ξεκινήσουν ξανά να πετούν.

«Δεν υπάρχει ένα μόνο μέτρο που θα μειώσει τον κίνδυνο και θα οδηγήσει στην επανεκκίνηση των πτήσεων. Ομως ένα συνδυασμός μέτρων που θα εφαρμοστούν παγκοσμίως και θα γίνουν κοινώς αποδεκτά από τις κυβερνήσεις μπορεί να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αυτή είναι η μεγαλύτερη κρίση που έχει αντιμετωπίσει μέχρι σήμερα η αεροπλοΐα», ανέφερε ο Αlexandre de Juniac, γενικός διευθυντής – CEO της IATA.

O «χάρτης» για την επανεκκίνηση των πτήσεων

Η IATA, στον «χάρτη» της για τις πτήσεις, εστιάζει σε όλα τα στάδια της διαδικασίας δίνοντας αναλυτικές οδηγίες για τις κυβερνήσεις και τις τοπικές Αρχές:

Πριν από την πτήση

Η IATA προβλέπει την ανάγκη να συλλέγονται δεδομένα επιβατών από τις κυβερνήσεις πριν το ταξίδι, όπως πληροφορίες υγείας, που πρέπει να αποκτώνται μέσα από δοκιμασμένα κανάλια όπως εκείνα που χρησιμοποιούνται για την eVisa ή τα ηλεκτρονικά προγράμματα εξουσιοδότησης ταξιδίων.

Μέτρα για τα αεροδρόμια αναχώρησης:

H πρόσβαση στον τερματικό σταθμό (αφίξεις, αναχωρήσεις) θα πρέπει να περιορίζεται στους εργαζομένους στο αεροδρόμιο/ αερομεταφορέα και τους ταξιδιώτες. Μοναδική εξαίρεση πρέπει να είναι οι συνοδοί επιβατών με αναπηρίες ή ανηλίκων.
Καταγραφή της θερμοκρασίας στα σημεία εισόδου στον τερματικό σταθμό, από προσωπικό που έχει εκπαιδευτεί από κυβερνητικό φορέα.
Τήρηση αποστάσεων σε όλες τις διαδικασίες που ακολουθούν οι επιβάτες, όπως στις σειρές («ουρές»)
Χρήση καλυμμάτων προσώπου για τους επιβάτες και μασκών για το προσωπικό, όπως ορίζει η τοπική νομοθεσία
Να δοθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερη δυνατότητα self-service για το check-in επιβατών, ώστε να μειωθούν τα σημεία επαφής και οι ουρές. Η IATA συστήνει απομακρυσμένο check-in (ηλεκτρονικά ή με boarding pass που έχει τυπωθεί στο σπίτι), αυτοματοποιημένα σημεία παράδοσης αποσκευών (bag drops) και boarding δίχως την επαφή με υπάλληλο.
Η επιβίβαση θα πρέπει να γίνεται με ανασχεδιασμένες πύλες, προτεραιότητες επιβίβασης που μειώνουν το συνωστισμό και περιορισμούς στις χειραποσκευές.
Ο καθαρισμός και η απολύμανση των σημείων/περιοχών με τα οποία έρχεται σε επαφή πολύς κόσμος θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες των τοπικών Αρχών. Πρέπει να είναι ευρέως διαθέσιμα τα αντισηπτικά χεριών.
Τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται κατά τη διάρκεια των πτήσεων
Ο «χάρτης» της IATA προβλέπει ειδικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται κατά τη διάρκεια των πτήσεων, εντός του αεροσκάφους:

Αναγκαίο να υπάρχουν καλύμματα προσώπου (σ.σ. και υφασμάτινα) για τους επιβάτες και μάσκες για το πλήρωμα.
Απλοποιημένες υπηρεσίες καμπίνας και προσυσκευασμένα γεύματα, ώστε να μειωθεί η επαφή ανάμεσα στους επιβάτες της πτήσης και το προσωπικό
Πρέπει να περιορίζεται ο συνωστισμός επιβατών στην καμπίνα. Για παράδειγμα, να μην επιτρέπονται οι ουρές για τις τουαλέτες.
Να χρησιμοποιούνται βελτιωμένες μέθοδοι καθαρισμού της καμπίνας.
Επαναφορά των πτήσεων: Οι κανόνες για την άφιξη επιβατών
Ο «χάρτης» της ΙΑΤΑ για τις πτήσεις περιλαμβάνει μια ξεχωριστή ενότητα για τις αφίξεις επιβατών στα αεροδρόμια:

Θερμομετρήσεις από εκπαιδευμένο προσωπικό (όταν αποτελεί προϋπόθεση των τοπικών Αρχών)
Αυτοματοποιημένες διαδικασίες τελωνειακού και διασυνοριακού ελέγχου. Συστήνεται η χρήση εφαρμογών κινητών τηλεφώνων και βιομετρικών τεχνολογιών (ήδη χρησιμοποιούνται από κάποιες κυβερνήσεις)
Επιτάχυνση των διαδικασιών και συλλογής αποσκευών ώστε να επιτυγχάνεται η κοινωνική αποστασιοποίηση, μέσω της μείωσης συνωστισμού και των ουρών
Αναμένεται να λαμβάνονται δηλώσεις υγείας από τους επιβάτες και να διεξάγεται ενδελεχής ιχνηλάτηση – ανίχνευση επαφών από τις κυβερνήσεις για τη μείωση του κινδύνου εισαγόμενων αλυσίδων μετάδοσης κορωνοϊού.
Να σημειωθεί ότι η ΙΑΤΑ θεωρεί ότι το μέτρο του κενού μεσαίου καθίσματος στις πτήσεις καθίσταται περιττό από τη χρήση μασκών.
«Ναι» στα τεστ προ των πτήσεων – ταξιδιών
Η ΙΑΤΑ επισημαίνει ότι αυτά τα μέτρα για τις πτήσεις πρέπει να είναι προσωρινά, να επανεξετάζονται τακτικά και να αντικαθίστανται όταν προκύπτουν πιο αποδοτικές επιλογές. Επιπλέον, η Ενωση εκφράζει την εκτίμηση ότι δυο παράγοντες θα λειτουργήσουν ως «κλειδιά» για την ασφαλή διεξαγωγή των πτήσεων μέχρι να βρεθεί εμβόλιο για τον κορωνοϊό:

Τα τεστ για τον κορωνοϊό/Covid-19: Η ΙΑΤΑ υποστηρίζει τα τεστ όταν έχουν ακριβή και γρήγορα αποτελέσματα. «Η πραγματοποίηση τεστ στην αρχή του ταξιδιού θα δημιουργούσε ένα “αποστειρωμένο” ταξιδιωτικό περιβάλλον που θα διασφάλιζε τους επιβάτες και τις κυβερνήσεις» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Διαβατήρια ανοσίας: Η ΙΑΤΑ αναφέρει ότι θα υποστήριζε τη δημιουργία διαβατηρίων ανοσίας ώστε να διαχωρίζονται οι επιβάτες μηδενικού ρίσκου. Βασική προϋπόθεση είναι αυτή η πολιτική να έχει το «ΟΚ» της επιστημονικής κοινότητας και των κυβερνήσεων.