Ανδρική υπογονιμότητα

Γράφει ο: Ιωάννης Γ. Βολωνάκης

Χειρουργός Ουρολόγος- Ανδρολόγος

Επικρατούσε η άποψη ότι, όταν ένα ζευγάρι είχε πρόβλημα τεκνοποίησης υπεύθυνη ήταν η γυναίκα, καθώς αποτελούσε ( ή ακόμα αποτελεί ) κοινωνικό tabooη παραδοχή προβλήματος από τον άνδρα. Η υπογονιμότητα όμως πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα του ζευγαριού και όχι ως μεμονωμένο πρόβλημα ενός μόνο μέλους.

Σύμφωνα λοιπόν με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ένα ζευγάρι θεωρείται υπογόνιμο όταν αποτυγχάνει να τεκνοποιήσει πραγματοποιώντας για τουλάχιστον ένα χρόνο  τακτικές σεξουαλικές επαφές χωρίς προφυλάξεις.

Αν και τα περισσότερα ζευγάρια θα καταφέρουν να πετύχουν εγκυμοσύνη στη διάρκεια ενός έτους, το 15% θα αντιμετωπίσει πρόβλημα στη σύλληψη. Στις περιπτώσεις αυτές, το 30-40% οφείλεται μόνο στον άνδρα (ανδρική υπογονιμότητα) στην οποία θα αναφερθούμε παρακάτω.

Στη διερεύνηση της αντρικής υπογονιμότητας, σημαντικό ρόλο παίζει η λήψη αναλυτικού ιατρικού ιστορικού και η κλινική εξέταση. Κατά τη λήψη του ιστορικού, ο ιατρός θα ρωτήσει για την ύπαρξη ασθενειών, ιστορικό χειρουργείου στο ουρογεννητικό σύστημα, καθώς και σεξουαλικό ιστορικό. Θα πρέπει να ερωτηθεί  αν λαμβάνει ή ελάμβανε φαρμακευτική αγωγή καθώς ορισμένα φάρμακα έχει αποδειχτεί ότι μπορούν να επηρεάσουν τη σπερματογένεση. Κατά την κλινική εξέταση, ο ιατρός θα ελέγξει το πέος, το όσχεο, τους όρχεις, την επιδιδυμίδα και τον σπερματικό πόρο που αποτελούν τα όργανα παραγωγής και διέλευσης του σπέρματος. Τέλος, θα πρέπει να εξεταστούν και τα δευτερογενή σεξουαλικά χαρακτηριστικά.

Κύριες αιτίες ανδρικής υπογονιμότητας

• Συγγενείς παράγοντες (κρυψορχία και δυσγενεσία των όρχεων, συγγενής απουσία σπερματικού πόρου)
• Επίκτητες ουρογεννητικές ανωμαλίες (αποφράξεις, συστροφή, καρκίνος όρχεως, ορχίτιδα)
• Λοιμώξεις ουροποιητικού
• Αύξηση της θερμοκρασίας του οσχέου (π.χ. σαν συνέπεια κιρσοκήλης)
• Ενδοκρινικές διαταραχές
• Γενετικές ανωμαλίες
• Ανοσολογικοί παράγοντες
• Συστηματικά νοσήματα
• Εξωγενείς παράγοντες (φάρμακα, τοξίνες, ακτινοβολία, παράγοντες τρόπου ζωής)
• Ιδιοπαθής (40-50% των περιπτώσεων)

Σημαντική εξέταση για την διερεύνηση του προβλήματος αποτελεί η μικροσκοπική εξέταση του σπέρματος (σπερμοδιάγραμμα). Βάση του αριθμού, της κινητικότητας και της μορφολογίας των σπερματοζωαρίων θα καθοριστεί η περαιτέρω διερεύνηση και κατ’ επέκταση η θεραπευτική προσέγγιση του ασθενούς. Ανάλογα με τα αποτελέσματα του σπερμοδιαγράμματος και το κλινικό προφίλ κάθε άνδρα μπορεί να χρειαστούν περισσότερο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως απεικονιστικός έλεγχος  (υπερηχογράφημα), ορμονολογικός έλεγχος, χρωμοσωμικός έλεγχος (καρυότυπος, μικροελλείψεις Υ χρωμοσώματος), έλεγχος κυστικής ίνωσης κ.α

Σε ορισμένες περιπτώσεις,  ο έλεγχος δεν αποκαλύπτει συγκεκριμένο επιβαρυντικό παράγοντα, οπότε τίθεται η διάγνωση της «ιδιοπαθούς ανδρικής υπογονιμότητας» (περίπου 40% των περιπτώσεων).

Στο φάσμα των θεραπευτικών επιλογών ανάλογα με την αιτιολογική συσχέτιση της υπογονιμότητας ,συμπεριλαμβάνονται:

• Αντιμετώπιση συνοδών προβλημάτων (συνοδά νοσήματα, λοιμώξεις γεννητικού συστήματος)
• Χορήγηση πολυβιταμινούχων σκευασμάτων ( όπως πχ στην ιδιοπαθή ασθενοσπερμία) – ορμονικών σκευασμάτων ( ενδοκρινείς διαταραχές )
• Χειρουργική διόρθωση συνυπάρχουσας κιρσοκήλης
• Τροποποίηση τρόπου ζωής (διακοπή καπνίσματος, άσκηση κτλ)
• Βιοψίες όρχεως
• Τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής

Καταλήγοντας, η σωστή προσέγγιση και αντιμετώπιση ενός υπογόνιμου ζευγαριού,  καθιστά τη θέλησή του να αποκτήσει το δικό του παιδί, στόχο ρεαλιστικό και πραγματοποιήσιμο.

Πηγές: Guidelines of European Association of Urology, IMOP.