Το νομοσχέδιο πάει τους αγροτικούς συνεταιρισμούς ένα βήμα πιο κοντά στις ανώνυμες εταιρείες

Του Νίκου Ε. Ηγουμενίδη*

«Με το 35% έχουμε καταστατική αλλοίωση του συνεταιρισμού. Δε μιλάμε για ένα νομοσχέδιο για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, αλλά για τις ανώνυμες εταιρείες», αναφέρει ο βουλευτής του Νομού Ηρακλείου.

Προσπαθώντας κανείς να καταλάβει τι ακριβώς το «νέο» φέρνει ο νέος νόμος της Νέας Δημοκρατίας για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, αρκεί και μόνο να σταθούμε στο «Πρώτο Άρθρο» που ορίζει «τι είναι ένας αγροτικός συνεταιρισμός». Αξίζει κανείς να πάρει στα χέρια του τον ακριβώς προηγούμενο νόμο για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, τον Ν4384/2016, και να κάνει την πιο απλή σύγκριση: Να δει ποιός είναι ο ορισμός για τον αγροτικό συνεταιρισμό το 2016 επί Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και ποιός είναι το 2020 από την Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.

Σύμφωνα με τον ορισμό του 2016, για τον ΣΥΡΙΖΑ ο αγροτικός συνεταιρισμός, όπως σημειώνεται, «επιδιώκει, με την αμοιβαία βοήθεια και την αλληλεγγύη των μελών, τη συλλογική οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική ανάπτυξη και προαγωγή τους». Αντίθετα, για τη Νέα Δημοκρατία ο στόχος και η επιδίωξη δεν είναι αυτός. Σύμφωνα με το Πρώτο Άρθρο του νέου νόμου, αφαιρείται η «αμοιβαία βοήθεια», η «αλληλεγγύη των μελών», η «κοινωνική» και «πολιτιστική ανάπτυξη», και τι μένει; Μένει μόνο η «οικονομική ανάπτυξη» και «προαγωγή» των μελών του συνεταιρισμού.

Και μάλιστα, για όποιον έχει αμφιβολίες, η Νέα Δημοκρατία το πάει και ένα βήμα παραπάνω. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει: Ό,τι δεν ρυθμίζεται με τον παρόντα νόμο για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, ισχύουν και οι διατάξεις για τις Ανώνυμες Εταιρείες. Για την Νέα Δημοκρατία ο στόχος πολύ απλά μεταβάλλεται: Είναι αποκλειστικά το κέρδος.

Το νομικό μόρφωμα που προτείνει ο νέος νόμος – ψηφίστηκε στις 4/3/2020 – είναι μια ιδιότυπη ένωση προσώπων με σκοπό το κέρδος, η οποία μπορεί, εφόσον το συναποφασίσουν τα μέλη της, με τη συμμετοχή τρίτων, στους οποίους δίδεται η αποφασιστική πλειοψηφία στη γενική συνέλευση, να μετατραπούν σε κεφαλαιουχικές εταιρίες.

Άκρως ενδεικτικό για το περιεχόμενο και τις προθέσεις της Νέας Δημοκράτιας είναι όσα είπε στην Επιτροπή της Βουλής –  και ελάχιστα ασχολήθηκαν τα ΜΜΕ  – ο Γενικός Διευθυντής της Διεθνούς Συνεταιριστικής Συμμαχίας Bruno Roelants:

«Δεν μπορεί να υπάρχει κάτι που να είναι ανάμεσα σε συνεταιρισμό και σε κεφαλαιουχική εταιρία. Ή μιλάμε για συνεταιρισμό ή μιλάμε για εταιρεία, αλλιώς δεν μπορεί να λειτουργήσει το σχήμα. Εάν πραγματικά ενδιαφέρεστε στην Ελλάδα να υπάρξει ανάπτυξη και κυρίως, αγροτική ανάπτυξη μέσω του πυλώνα του συνεταιρισμού, τότε θα πρέπει οι συνεταιρισμοί να είναι ξεκάθαρα, αυτό το οποίο προβλέπεται».

«Εάν πραγματικά ενδιαφέρεστε στην Ελλάδα να υπάρξει ανάπτυξη», τονίζει ο ίδιος. Αυτή ακριβώς είναι η φιλοσοφία του νέου νόμου: Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει ενδιαφέρον και η πρόθεση είναι το «ξήλωμα» του συνεταιρίζεσθαι και η εισαγωγή των βασικών αρχών του νεοφιλελευθερισμού σε έναν κομβικό τομέα για την παραγωγική ανασυγκρότηση.

Με το 35% και το δικαίωμα που δίδεται σε ψήφους, καταργείται η αρχή της διατήρησης του δημοκρατικού ελέγχου του συνεταιρισμού. Με το 35% έχουμε καταστατική αλλοίωση του συνεταιρισμού. Δε μιλάμε για ένα νομοσχέδιο για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, αλλά για τις ανώνυμες εταιρείες.

Ένας επενδυτής με το 35% που κατέχει, θα μπορεί από μόνος του να είναι Γενική Συνέλευση, και ένα πρόσωπο, με το 35% των ψήφων να ξεπουλήσει και τον συνεταιρισμό, αφού δικαιούται βάσει αποφάσεων Γενικής Συνέλευσης να κάνει εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων.

Παράλληλα, μη γελιόμαστε, εκείνοι που θα μπουν με το 35% δεν ενδιαφέρονται να «σώσουν» τον συνεταιρισμό. Δύο πράγματα τους ενδιαφέρουν: 1) Η περιουσία του συνεταιρισμού και 2) Η μεγαλύτερη αξία, δηλαδή το brand name. Όσα δηλαδή αποκτήθησαν με κόπο επί δεκαετίες.

Το γεγονός ότι έχει δικαίωμα ψήφου – αυτή είναι η βασική ρύθμιση του νόμου  –  σημαίνει ότι μπορεί να εκβιάσει τις αποφάσεις της γενικής συνέλευσης. Δηλαδή, αν δεν συμφωνεί με μια ορισμένη απόφαση, μπορεί να εκβιάσει ότι μπορεί να φύγει από τον συνεταιρισμό και μπορεί να αποσύρει τα κεφάλαιά του ό,τι ώρα θέλει.

Μπαίνει δηλαδή μέσα στο συνεταιρισμό μια σύγκρουση συμφερόντων: Άλλο συμφέρον έχει το μέλος – επενδυτής και άλλο συμφέρον έχει το μέλος που είναι χρήστης των υπηρεσιών του συνεταιρισμού. Το δε συνεταιριστικό κεφάλαιο είναι ασύμβατο με το κεφάλαιο των επενδυτών.

Με τι δεν ασχολείται ο νέος νόμος; Με την έννοια της συνεταιριστικής εκπαίδευσης. Είναι μια θεμελιώδης αρχή, είναι πάρα πολύ βασικό και έχει σχέση με τη δημοκρατική διαχείριση. Στην Ισπανία και αλλού, ένα μέρος του πλεονάσματος κατευθύνεται προς την εκπαίδευση. Έγινε μια σημαντική ρύθμιση σε αυτή την κατεύθυνση στο προηγούμενο νομοσχέδιο. Αυτήν ακριβώς την προσπάθεια θα έπρεπε σήμερα να δούμε. Έχουμε σήμερα τα εργαλεία. Πχ. Στην Κρήτη έχουμε την Γεωργική Σχολή της Μεσαράς που κάποιοι την έχουν βάλει στο μάτι. Τέτοιες σχολές σε όλη τη χώρα θα μπορούσαν να μεταδώσουν τέτοιες αρχές και τις καλές πρακτικές του συνεταιρίζεσθαι στον αγροτικό χώρο.

Ο σημερινός Υπουργός δεν έχει κανένα πρόβλημα και το ομολογεί ανοιχτά: Τάσσεται ανοιχτά υπέρ της «μεταφοράς των ιδεών της ελευθερίας στον συνεταιριστικό χώρο». Αυτή η «ελευθερία» κρύβει την ενίσχυση των νεοφιλελεύθερων ιδεών σε βάρος των ίδιων των στόχων των αγροτικών συνεταιρισμών ή πιο ορθά σε βάρος της αντίστασης των συνεταιρισμών όλα τα χρόνια της κρίσης.

Όσοι αγροτικοί συνεταιρισμοί κατόρθωσαν να επιβιώσουν στα χρόνια της κρίσης και μετά τη διάλυση της Αγροτικής Τράπεζας ρίχνονται τώρα βορά στους μεγάλους επενδυτικούς ομίλους που θα «μπαινοβγαίνουν» ανάλογα με το συμφέρον τους.

Ο συνεταιρισμός στον αγροτικό τομέα δημιουργείται από την ανάγκη, κυρίως των μικρών καλλιεργητών και των μεσαίων καλλιεργητών και ως ασπίδα προστασίας απέναντι στις δυνάμεις κυρίως της αγοράς και κυρίως του εμπορίου που προσπαθούν να δημιουργήσουν συνθήκες λειτουργίας τέτοιες προς όφελος  δικό τους, παρά του αγροτικού χώρου.

Ο νέος νόμος είναι ενάντια σε μια τέτοια ανάγκη και γι’ αυτό μας βρίσκει κάθετα αντίθετους. Το όραμα και όλες οι πρωτοβουλίες του ΣΥΡΙΖΑ – ευτυχώς για την πατρίδα μας – κινούνται σε άλλη κατεύθυνση.

*Βουλευτής Ηρακλείου – ΣΥΡΙΖΑ