Πάπας Λέων ΙΔ΄: Τι σηματοδοτεί για Ορθοδοξία και Ελλάδα – Θέσεις και προκλήσεις για τον Ποντίφικα

Ο Ρόμπερτ Φράνσις Πρεβόστ είναι από χθες το απόγευμα, ο πρώτος Πάπας στην ιστορία της Καθολικής Εκκλησίας με καταγωγή από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το όνομα που επέλεξε, «Λέων ΙΔ΄», παραπέμπει σε δυναμικά πρότυπα παπικής ηγεσίας, όπως ο Λέων Α΄ ο Μέγας και ο Λέων ΙΓ΄, τονίζοντας την πρόθεση για επανεγκαθίδρυση κύρους, σταθερότητας και ενότητας.

Ο νέος Πάπας υπήρξε για δεκαετίες Αυγουστινιανός μοναχός και ιεραπόστολος στο Περού. Από το 2023 έως τον θάνατο του Φραγκίσκου διετέλεσε προϊστάμενος του Δικαστηρίου για τους Επισκόπους, το ισχυρότερο όργανο επιλογής επισκοπών στον κόσμο. Η εκλογή του δεν ήταν προϊόν προβολής αλλά θεσμικής εμπιστοσύνης. Εκτιμήθηκε ως μορφή βαθιάς εσωτερικότητας, πειθαρχίας και ακροαματικής ποιμαντικής σοφίας.

Θέσεις και κατευθύνσεις

Ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ δεν εντάσσεται εύκολα στα παραδοσιακά δίπολα «προοδευτικός – συντηρητικός». Αντιθέτως, εκπροσωπεί μια θεσμικά νηφάλια, ποιμαντικά ευαίσθητη γραμμή, που συνδυάζει σεβασμό στην παράδοση με επίγνωση της κοινωνικής πραγματικότητας.

Η πιθανότητα εκλογής του θεωρούνταν περιορισμένη, κυρίως λόγω της αμερικανικής του καταγωγής με αποτέλεσμά το όνομά του να μη συγκαταλέγεται μεταξύ των papabili. Η επικρατούσα αντίληψη εντός της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας υπήρξε διαχρονικά ότι ένας Αμερικανός Πάπας είναι απίθανος, όσο οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν τον ρόλο της παγκόσμιας υπερδύναμης καθώς κάτι τέτοιο θα μπορούσε να δημιουργήσει την εντύπωση συγκέντρωσης ισχύος, ότι οι ΗΠΑ ηγούνται και της Εκκλησίας.

Η εκλογή, λοιπόν, του Λέοντα ΙΔ΄ στην έδρα του Αγίου Πέτρου είναι ακόμη πιο αξιοσημείωτη μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Ο νέος Πάπας φαίνεται να υπήρξε πρόσωπο εμπιστοσύνης του Πάπα Φραγκίσκου, ωστόσο πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι επιλέχθηκε ως η «μετριοπαθής λύση» του Κονκλαβίου, μια ισορροπητική επιλογή μεταξύ της προοδευτικής τάσης, που εκπροσωπείτο από τον Φραγκίσκο, και της παραδοσιακής, την οποία εξέφραζαν καρδινάλιοι όπως ο Μπερκ και ο Σάρα. Αν αυτό θα επιβεβαιωθεί στην πράξη, μένει να φανεί.

Για το μεταναστευτικό, η γραμμή του είναι ξεκάθαρη. Ως επίσκοπος στο Περού, υπήρξε υποστηρικτής των προσφύγων από τη Βενεζουέλα, με έργο που αναγνωρίζεται από τη βάση. Συντάσσεται με την κοινωνική διδασκαλία του Φραγκίσκου και δίνει έμφαση στη «θεολογία της φιλοξενίας».

Για την κλιματική αλλαγή, συνεχίζει επίσης τη φραγκισκική παρακαταθήκη. Σε πρόσφατη παρέμβασή του σημείωσε ότι η «κυριαρχία επί της φύσης δεν πρέπει να γίνεται τυραννία», υπογραμμίζοντας ότι η οικολογική κρίση είναι ταυτόχρονα κοινωνική και πνευματική.

Για τις γυναίκες, αρνείται τη χειροτονία, αλλά στηρίζει την ενίσχυση των ηγετικών τους ρόλων. Θεωρεί πως η «κληρικαλικοποίηση» των γυναικών δεν είναι απάντηση στην ανισότητα, αλλά μετατόπιση του προβλήματος.

Για τους ΛΟΑΤΚΙ καθολικούς, υιοθετεί μία διακριτική στάση. Δεν απέρριψε το έγγραφο Fiducia Supplicans που επιτρέπει ευλογίες ομόφυλων αλλά δήλωσε πως η εφαρμογή του πρέπει να γίνεται με πολιτισμική διάκριση. «Δεν μπορούμε να απαιτήσουμε ομοιομορφία σε χώρες που ακόμα ποινικοποιούν την ομοφυλοφιλία», είχε αναφέρει. Η θέση του φανερώνει σεβασμό στη θεολογία της Ρώμης, χωρίς να επιδιώκει πολιτικά ακτιβισμούς.

Για τις γυναίκες, αρνείται τη χειροτονία, αλλά στηρίζει την ενίσχυση των ηγετικών τους ρόλων. Θεωρεί πως η «κληρικαλικοποίηση» των γυναικών δεν είναι απάντηση στην ανισότητα, αλλά μετατόπιση του προβλήματος.

Ορθοδοξία και Βατικανό: Εν αναμονή μιας διαφορετικής σχέσης

Ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ δεν έχει ακόμα τοποθετηθεί επισήμως για την Ορθόδοξη Εκκλησία ή για το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αλλά το πρώτο μήνυμά του με επίκεντρο την «ειρήνη και τον διάλογο» δείχνει προδιάθεση συνέχειας και όχι ρήξης με τον δρόμο που είχε χαράξει ο Φραγκίσκος.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος απέστειλε θερμές ευχές, μιλώντας για «ελπίδα ενότητας και συνεργασίας». Είναι πιθανό ο νέος Πάπας να κινηθεί με θεσμική ευγένεια αλλά χωρίς το προσωπικό πάθος του Φραγκίσκου για την προσέγγιση των Εκκλησιών. Δεν αναμένεται να υποχωρήσει θεολογικά σε ζητήματα πρωτείου, αλλά ίσως επιτρέψει έναν διάλογο πιο ήρεμο, απαλλαγμένο από θορύβους και προκλήσεις.
Τι σημαίνει για την Ελλάδα ο νέος Πάπας

Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κυριάκος Μητσοτάκης, συνεχάρη τον νέο Πάπα, τονίζοντας ότι η ηγεσία του έρχεται σε μια εποχή μεγάλων προκλήσεων αλλά και ευκαιριών για ενότητα, συμπόνια και διάλογο μεταξύ των λαών και των θρησκειών .
Για την Ελλάδα, η παποσύνη του Λέοντα ΙΔ΄ ενδέχεται να σηματοδοτήσει μια φάση χαμηλών τόνων αλλά ουσιαστικών επαφών, με τον προκαθήμενο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας να είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος σε θέματα μετανάστευσης κάτι που αφορά τη χώρα μας. Δεν αναμένονται τομές με ισχυρό συμβολικό φορτίο αλλά πιθανώς μια πιο θεσμική, εστιασμένη διπλωματία Εκκλησίας και Πολιτείας.

Για την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος, η θεσμική του προσήλωση και η έμφαση στην ενότητα μέσα από την καθολικότητα της Ρώμης, δεν αφήνουν περιθώρια για θεολογικές υπερβάσεις. Ωστόσο, η απουσία επιθετικότητας και η αυγουστινιανή θεολογία της εσωτερικότητας καθιστούν πιθανό έναν βαθύτερο, υπαρξιακό διάλογο, ιδίως για θέματα ανθρωπολογίας και κοινωνικής ευθύνης.

Πηγή: newsbomb.gr