«Πρώτη (ευχάριστη) γνωριμία» με το Μουσείο Μεσαράς που θα εγκαινιαστεί… το 2021 (φώτο)

«Εκτός απροόπτου, το Μουσείο Μεσαράς θα είναι σε θέση να “ανοίξει τις πύλες του” για το κοινό στις αρχές του 2021, με την προϋπόθεση βέβαια ότι η ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού θα έχει μεριμνήσει για την επαρκή του στελέχωση σε φυλακτικό προσωπικό». Τάδε έφη η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου Βασιλική Συθιακάκη μιλώντας στο πλαίσιο της εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο 25 Αυγούστου στο χώρο του κτιρίου που θα φιλοξενεί αρχαιολογικούς θησαυρούς της Μεσαράς.

Το Μουσείο άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες του για το κοινό στο πλαίσιο των εκδηλώσεων εορτασμού της Αυγουστιάτικης πανσελήνου και όπως ανέφερε η κα Συθιακάκη η επιλογή του συγκεκριμένου χώρου από την ΕΦΑ Ηρακλείου έγινε καθώς «Όλοι εμείς που έχουμε επωμιστεί την ευθύνη για την υλοποίηση της μόνιμης Έκθεσης του νέου Μουσείου θέλαμε με την εκδήλωση αυτή να επικοινωνήσουμε με την τοπική κοινωνία, να περιγράψουμε την υπεράνθρωπη προσπάθεια που έχει καταβληθεί από την ομάδα εργασίας του Μουσείου, να δώσουμε μια έμπρακτη απάντηση στα κατά καιρούς ειρωνικά και υποτιμητικά σχόλια του Τύπου για την καθυστέρηση του έργου και να διατρανώσουμε την αμετακίνητη απόφαση το έργο αυτό να γίνει πραγματικότητα έτσι όπως σχεδιάστηκε σε πείσμα όλων εκείνων που προσπάθησαν να εμποδίσουν την υλοποίηση του». Αναφερόμενη στις καθυστερήσεις η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων ανέφερε ότι είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς «πόσος κόπος απαιτείται και πόση γραφειοκρατία υπάρχει τελικά για να γίνει ένα νέο Μουσείο». Κι αν το Μουσείο έχει ακόμα δρόμο μέχρι να λειτουργήσει κανονικά, στόχος είναι να μπορεί να δέχεται το κοινό -πριν την επίσημη λειτουργία του το 2021- από το 2019 για διάφορες Διαλέξεις αλλά και Εκθέσεις (εφόσον τοποθετηθούν οι προθήκες) παράλληλα με την συνέχιση της υλοποίησης των εργασιών για την ολοκλήρωση της μόνιμης Έκθεσης.

Το Πρόγραμμα

Η εκδήλωση, υπό την Αιγίδα της Περιφέρειας Κρήτης, του Δήμου Γόρτυνας, του Δήμου Φαιστού και του Δικτύου Συλλόγων Μεσαράς, περιελάμβανε ομιλίες στην Αίθουσα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Αρχαιολογικού Μουσείου Μεσαράς, Έκθεση με θέμα «Αρχαιολογικές Μαρτυρίες από τη Μεσαρά» στο Χώρο Πολυμεσικών Εφαρμογών, και Συναυλία έντεχνου ελληνικού τραγουδιού υπό το φως της πανσελήνου από το μουσικό σχήμα «Αρμός» στον Αύλειο Χώρο του Μουσείου, όπου προσφέρθηκαν παραδοσιακά εδέσματα από το Δίκτυο Συλλόγων Μεσαράς. Η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου Βασιλική Συθιακάκη παρουσίασε την Μουσειολογική & Μουσειογραφική Μελέτη του Μουσείου, ο Αρχιτέκτονας Μηχανικός Γιώργος Πετράκης μίλησε με θέμα «Το δίκτυο πολιτιστικών διαδρομών στην περιοχή της Δυτικής Μεσαράς», ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης Διαμαντής Παναγιωτόπουλος αναφέρθηκε στα «Νέα ανασκαφικά δεδομένα από τη μινωική Κουμάσα» (στη βόρεια πλευρά των Αστερουσίων, κοντά στο χωριό Λούκια Δήμου Γόρτυνας) -παρουσιάζοντας σε πρώτη πανελλαδική παρουσίαση τα ευρήματα!-και η Περιφερειακή Σύμβουλος Θεανώ Βρέντζου μίλησε με θέμα «Αστερούσια, το ιερό βουνό».

Αφιέρωση

Η κα Συθιακάκη παρουσίασε στην κατάμεστη από κόσμο  Αίθουσα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Αρχαιολογικού Μουσείου Μεσαράς την Μουσειολογική & Μουσειογραφική Μελέτη, αφιερώνοντας την ομιλία της στους αείμνηστους Vincenzo La Rosa, τον Antonino Di Vita  & Enzo Lippolis της Ιταλικής Αρχαιλογικής Σχολής «που άφησαν τη σφραγίδα τους στην ανασκαφική έρευνα της Μεσαράς», στον συντηρητή Νικόλα Γκαλανάκη και τον Αρχαιοφύλακα της Φαιστού Δημήτρη Ηλιάκη «δύο δικών μας ανθρώπων», όπως είπε, «που έφυγαν πρόωρα».

Ο σχεδιασμός

-Όπως ανέφερε, μεταξύ άλλων, η ομιλήτρια, ο αρχικός σχεδιασμός του Μουσείου περιελάμβανε κτίριο 2 ορόφων πολύ μεγαλύτερης χωρητικότητας από το τωρινό κάτι που τελικά δεν υλοποιήθηκε.

– Αν και ο σχεδιασμός του κτιρίου περιελάμβανε κατανομή των Αιθουσών με βάση τα τρία μεγάλα οικιστικά κέντρα της Δυτικής Μεσαράς: Τη Φαιστό, την Αγία Τριάδα και τη Γόρτυνα και ο χώρος διαμορφώθηκε σε τρεις μεγάλες, περίπου ισομεγέθεις, αίθουσες  που ακολουθούν γραμμική διάταξη με συνδετήριο τους διαδρόμους, τελικά αποφασίστηκε νέος Μουσειολογικός σχεδιασμός: Το 2014 η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου ανέλαβε να καταρτίσει νέα Μουσειολογική πρόταση σε χρόνο ρεκόρ, με διαχρονική προσέγγιση και με τον όρο να αφιερωθεί ολόκληρη αίθουσα στις αρχαιότητες των χριστιανικών χρόνων.

-Παραμονή Χριστουγέννων του 2015, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου παρέλαβε τα κλειδιά του Μουσείου. Όπως είπε η κα Συθιακάκη «Για τα κτιριολογικά και Μηχανολογικά προβλήματα από τα οποία άλλα εντοπίστηκαν και επισκευάστηκαν πριν από την οριστική παραλαβή και άλλα, σοβαρότερα, προέκυψαν κατά τη χρήση, δεν θέλω προς το παρόν να κάνω λόγο».

«Ξενάγηση»

Σε ρόλο «ξεναγού» των παρισταμένων στην ομιλία, στους χώρους του Μουσείου, η κα Συθιακάκη  μας έκανε μέσα από το κείμενο της μια πρώτη «περιήγηση» στον εκθεσιακό χώρο που θα περιλαμβάνει τρεις κύριες ενότητες οι οποίες θα αντιστοιχούν σε τρεις μεγάλες φάσεις του πολιτισμού της περιοχής:

Η 1^η Αίθουσα θα φιλοξενεί την ενότητα της προϊστορικής κατοίκησης,

Η 2^η Αίθουσα θα είναι αφιερωμένη στις ελληνορωμαϊκές πόλεις, και

Η 3^η Αίθουσα θα αφορά την Χριστιανική Γόρτυνα.

Εκθέματα

Μεταξύ των ιδιαίτερα σημαντικών εκθεμάτων θα είναι και αναθήματα από το ιερό της κορυφής  Κόφινα και τα περίφημα αγγεία από το σπήλαιο Καμαρών που θα συνιστούν την ενότητα «ιερών τόπων». Τα εκθέματα που θα σχετίζονται με τη λειτουργία του Λιμανιού του Κομμού (όπως μια μεγάλη λίθινη άγκυρα και πιθάρια αποθήκευσης & μεταφοράς προϊόντων) θα παρουσιάζονται με ένα ιδιαίτερο τρόπο στο πλαίσιο μιας «σύνθεσης» που θα περιλαμβάνει άμμο, δίχτυα και προβαλλόμενες αντανακλάσεις κινούμενου νερού…

Εξωτερικός χώρος

Ο υπαίθριος χώρος του Μουσείου, σύμφωνα με όσα ανέφερε η κα Συθιακάκη, θα αξιοποιηθεί εκθεσιακά και εκπαιδευτικά. Μεταξύ άλλων θα υπάρχει μόνιμη έκθεση σχετικά με το υδάτινο στοιχείο, ειδικό σκάμμα για να εξοικειώνονται τα παιδιά με την ανασκαφή αλλά και εξέδρα για την παρακολούθηση εκδηλώσεων αλλά και την ανάπαυση –σε μια σύντομη στάση- των επισκεπτών.

Παρουσίες

Σημειώνεται ότι το παρών στην εκδήλωση έδωσαν -για λίγο, λόγω υποχρεώσεων- οι Μητροπολίτες Γορτύνης & Αρκαδίας κ.κ. Μακάριος και Σμύρνης κ.κ. Βαρθολομαίος. Ο κ.κ. Μακάριος «έβγαλε και είδηση» αφού ανακοίνωσε ότι τον Σεπτέμβριο θα πραγματοποιηθούν τα εγκαίνια στο «Βήμα του Αποστόλου Παύλου» στον αρχαιολογικό χώρο της Γόρτυνας. Μεταξύ των παρόντων ο Ευρωβουλευτής του Ποταμιού Σπύρος Δανέλλης, ο Βουλευτής Ηρακλείου του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Ηγουμενίδης, οι Δήμαρχοι Γόρτυνας και Φαιστού, στελέχη της Αυτοδιοίκησης, της Εκκλησίας και των Αρχών και πολύς κόσμος.

Δίσκος Φαιστού: απών… αλλά παρών «τρισδιάστατος»

«Ο φημισμένος πήλινος Δίσκος της Φαιστού», όπως ανέφερε η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου, «αν και δεν θα εκτίθεται στο Μουσείο Μεσαράς ως φυσικό αντικείμενο θα κάνει ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία του με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας. Πιο συγκεκριμένα, έχει σχεδιαστεί η χρήση μιας υπερσύγχρονης διάφανης οθόνης αφής πάνω στην οποία θα προβάλλεται σε τρισδιάστατη απεικόνιση το μοναδικό αυτό αντικείμενο. Αλληλεπιδρώντας ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα να το περιστρέψει ή να το μεγεθύνει κατά βούληση, να λάβει επαυξημένη πληροφόρηση για τις συνθήκες εύρεσης του, την ερμηνεία των συμβόλων του και τις επικρατέστερες προτάσεις ερμηνείας του περιεχομένου του. Παράλληλα, τόσο ο απλός επισκέπτης, όσο και ο επισκέπτης με προβλήματα όρασης, θα έχει τη δυνατότητα να ψηλαφίσει τα ανάγλυφα σύμβολα του αποτυπωμένα στην επιφάνεια του πλεξιγκλάς της κατασκευής. Έτσι ενώ το πραγματικό αντικείμενο θα απουσιάζει ο μύθος που το περιβάλλει θα κυριαρχεί στην εκθεσιακή αφήγηση, όπως ακριβώς του αξίζει…». Όπως ανέφερε η κα Συθιακάκη  «καθώς το μοναδικό αυτό αντικείμενο εξακολουθεί να εμπνέει την καλλιτεχνική δημιουργία, η Εφορεία αποφάσισε να αποφάσισε να αξιοποιήσει τις πρωτότυπες σχεδιαστικές ιδέες που παρουσίασαν τα Τμήματα Γραφιστικής & Διακοσμητικής του Τομέα Εφαρμοσμένων Τεχνών του 5^ου ΕΠΑΛ Ηρακλείου, δουλεύοντας πάνω στο θέμα Εφαρμοσμένες Τέχνες και Μινωϊκός Πολιτισμός παίρνοντας το παράδειγμα του Δίσκου της Φαιστού ως πηγή έμπνευσης. Η πρωτότυπη γραμματοσειρά που δημιούργησαν αφαιρετικά από τα σχήματα του Δίσκου θα αξιοποιηθεί για τις έντυπες παραγωγές του Μουσείου Μεσαράς, ενώ κάποιες από τις προτάσεις για τη σχεδίαση επίπλων θα χρησιμοποιηθούν για να εξοπλίσουν τους χώρους του».

Μια (απρόσμενη) στιγμή έντασης:

«Ήρθατε καθυστερημένα για να μας τινάξετε την εκδήλωση στον αέρα»!

«Κύριε Δήμαρχε ήρθατε καθυστερημένα για να μας τινάξετε την εκδήλωση στον αέρα. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ γι αυτό. Δεν θεωρώ ότι η συμπεριφορά σας είναι πρέπουσα»: Η φράση της Προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου Βασιλική Συθιακάκη που απευθυνόταν προς το Δήμαρχο Γόρτυνας Νίκο Σχοιναράκη ήταν ενδεικτική της ηλεκτρισμένης ατμόσφαιρας που επικράτησε -ευτυχώς για πολύ λίγο- στην Αίθουσα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Αρχαιολογικού Μουσείου Μεσαράς όπου γινόταν οι ομιλίες στο πλαίσιο της εκδήλωσης της 25^ης Αυγούστου. Όλα ξεκίνησαν όταν αμέσως μετά από μια σύντομη παρέμβαση του Αντιπεριφερειάρχη Ευριπίδη Κουκιαδάκη ο οποίος αναφέρθηκε στο γεγονός ότι έχει καθυστερήσει η ολοκλήρωση της ανασκαφής στο Αρχαίο Θέατρο Γόρτυνας αλλά κυρίως η ολοκλήρωση των Μελετών κάτι που εμποδίζει την ένταξη του έργου ώστε να ανακατασκευαστεί μέρος του και να παραδοθεί στην τοπική κοινωνία για εκδηλώσεις, ο Δήμαρχος Γόρτυνας εξέφρασε την ενόχληση του που οι εργασίες έχουν σταματήσει. Η κα Συθιακάκη ανέφερε ότι «οι εργασίες έχουν σταματήσει λόγω μνημονιακών δεσμεύσεων γιατί δεν υπάρχει η δυνατότητα για πρόσληψη συμβασιούχων. Νομίζω ότι το γνωρίζετε ως Δήμαρχος καλύτερα από τον καθένα το πρόβλημα που υπάρχει με τις Πράξεις Υπουργικών Συμβουλίων», χωρίς ωστόσο να πείσει τον κ. Σχοιναράκη που εξέφρασε τη διαφωνία του, με την Προϊσταμένη της ΕΦΑ να του απαντά «Ευχαριστώ πολύ κύριε Δήμαρχε που μου κάνετε μάθημα για τη Νομοθεσία», με τον Δήμαρχο Γόρτυνας να ανταπαντά φανερά ενοχλημένος,  «Δεν μπορώ να διαφωνήσω; Δεν μπορώ να έχω διαφορετική άποψη; Δηλαδή αυτό που λέτε εσείς είναι δεδομένο;». Κάπου εκεί και αφού ακούστηκαν και κάποια σχόλια από το, μάλλον εμβρόντητο, κοινό («Εδώ δεν κάνουμε Δημοτικό Συμβούλιο») η λεκτική αντιπαράθεση έλαβε τέλος, αφού, όπως σχολίασε χαρακτηριστικά η κα Συθιακάκη «Αυτή η συζήτηση είναι χωρίς αρχή και τέλος…».