Αυτοκτονίες στη χώρα μας. Τις πταίει;

Με αφορμή τα πολλά συναπτά περιστατικά αυτοκτονιών, ήρθε ξανά στο προσκήνιο ένα μείζων για τη σύγχρονη κοινωνία θέμα, το οποίο είναι η μεγάλη αύξηση των ίδιων, με την Ελλάδα αφ ενός μεν να μην βρίσκεται σε κάποια εξέχουσα θέση ανά τον κόσμο και αφ εταίρου να βρίσκεται πλέον σχεδόν κάθε μέρα αντιμέτωπη με περιστατικά επιτυχημένων και μη αποπειρών αυτοκτονίας. Όλη αυτή η κατάσταση, τροφοδοτεί συνεχώς τις φήμες για μια επαπειλούμενη αύξηση των αυτοκτονιών.

Την θλιβερή πρωτιά παγκοσμίως κατέχει η Γροιλανδία με 108,1 αυτοκτονίες στους 100.000, ακολουθούμενη από την Λιθουανία (31,8/100.000), τη Νότια Κορέα (31,7), τη Γουινέα (26,4), Καζακστάν (25,6) κλπ. Την πρώτη θέση παγκοσμίως σε αυτοκτονίες εφήβων κατέχει η Ρωσική Ομοσπονδία όπου ένας στους δώδεκα εφήβους ηλικίας 15-19 ετών αποπειράται κάθε χρόνο να αυτοκτονήσει ενώ υπολογίζεται ότι 20 έφηβοι ανά 100.000 βάζουν τέλος στη ζωή τους κάθε χρόνο στη Ρωσία.

Πίσω στη χώρα μας, σύμφωνα με πληροφορίες, το 2007 (περίοδος κατά την οποία η οικονομική κρίση άρχισε να κάνει απροσδόκητα την εμφάνισή της), καταγράφηκαν 328 αυτοκτονίες (268 άνδρες και 60 γυναίκες), το 2008, 373 αυτοκτονίες (268 άντρες και 65 γυναίκες), το 2009 καταγράφηκαν 391 αυτοκτονίες (333 άντρες και 58 γυναίκες), το 2010 καταγράφηκαν 377 αυτοκτονίες (336 άντρες και 41 γυναίκες) και το 2011 καταγράφηκαν 477 αυτοκτονίες (393 άντρες και 84 γυναίκες). Η αύξηση, από το 2007 στο 2011, καταγράφεται περίπου στο 43%. Το 2012, ο αριθμός άγγιξε τους 508, με τον αντίκτυπο να είναι ισχυρότερος στις καθαρά παραγωγικές ηλικίες (30-44 ετών) του ανδρικού πληθυσμού, το 2013 τους 229 (193 άνδρες και 36 γυναίκες), ενώ το 2014 ο αριθμός των αυτοκτονιών διαμορφώνεται σε 209 (173 άνδρες και 36 γυναίκες). Η περιφέρεια με τον υψηλότερο δείκτη αυτοκτονιών είναι η Κρήτη, όπου το 2011 καταγράφηκαν 37 αυτοκτονίες, το 2012 49 αυτοκτονίες και το 2013 (μέχρι τις 27 Αυγούστου) 34 αυτοκτονίες.

Μια προσπάθεια για την αντιμετώπιση της εν λόγω κατάστασης, κάνει η ‘Κλίμακα’.                       Η ‘Κλίμακα’ ιδρύθηκε το 2000 και είναι ένας Μη Κυβερνητικός Οργανισμός, με δραστηριότητες που  στοχεύουν τόσο στην διάθεση υπηρεσιών  ψυχικής υγείας όσο και στην υλοποίηση  προγραμμάτων κοινωνικής ενσωμάτωσης  ευάλωτων ομάδων πληθυσμού. Ενώ μέχρι πριν λίγα χρόνια, οι κλήσεις που δεχόταν η γραμμή παρέμβασης αφορούσαν κυρίως θέματα που άπτονται ψυχικής υγείας, πλέον κυριαρχούν τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Σύμφωνα με την ίδια, εκτιμάται ότι στην πραγματικότητα οι αυτοκτονίες είναι πολύ περισσότερες από αυτές που καταγράφονται. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να επιχειρήσουν αυτοκτονία, ενώ οι άνδρες είναι πολύ πιο πιθανό να πετύχουν τελικώς τον θάνατο τους.

Το μεγάλο ερώτημα που εξακολουθεί να ταλανίζει τον κάθε ένα, είναι το εξής: Ποιος είναι υπεύθυνος για αυτή την κατάσταση, και αν όντως έχει αυξηθεί ο αριθμός των αυτοχείρων σε σύγκριση με παλαιότερα. Η οικονομική κρίση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια, είναι κατά πολλούς η σημαντικότερη αιτία που οδηγεί τους έλληνες πολίτες στο να δώσουν τέλος στη ζωή τους. Στον αντίποδα της άποψης αυτής έρχεται η πεποίθηση πολλών ψυχολόγων, οι οποίοι μετά από έρευνες που έγιναν, υποστηρίζουν ότι δεν είναι η κρίση η σπουδαιότερη αιτία, αλλά τα ΜΜΕ, τα οποία έχουν παίξει ένα άχαρο ρόλο στην παρουσίαση όλων αυτών των αυτοκτονιών συνδέοντας τις ίδιες άστοχα με την οικονομική κρίση θέλοντας προφανώς απλά να εντυπωσιάσουν και να εκπλήξουν το κοινό για δικό τους, οικονομικό, όφελος.

Οι ειδικοί της ‘Κλίμακας’ πιστοποιούν πως «πράγματι η κρίση έχει αποδειχθεί ότι λειτουργεί ως ένας πυροδοτικός μηχανισμός, ο οποίος τις περισσότερες φορές κινητοποιεί ευάλωτα άτομα προς ακραίες κατευθύνσεις». Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για την άσχημη ψυχολογική κατάσταση που περιβάλλει το μεγαλύτερο ποσοστό των ελλήνων πολιτών. Ο καθένας μας βιώνει την κρίση με το δικό του τρόπο, σε όποια κοινωνική κάστα κι αν βρίσκεται. Ο μεγάλος αριθμός των επιχειρηματιών που δίνουν τέλος στη ζωή τους, σε συνδυασμό με την συνήθως κακιά οικονομική τους κατάσταση, είναι ακόμα ένας παράγοντας που κάνει τους περισσότερους να πιστεύουν ότι η παγκόσμια κρίση είναι αυτή που τους οδήγησε σε αυτήν τους την πράξη. Επιπλέον, η ανεργία –συνέπεια της κρίσης- που καλπάζει πλέον στην χώρα μας, συμβάλλει καθοριστικά στην άσχημη ψυχολογική κατάσταση των πολιτών, και κυρίως των νέων. Έρευνα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης αναφέρει πως η αύξηση της ανεργίας κατά 4%, αυξάνει τις αυτοκτονίες κατά 6%. Φυσικά, έξω από αυτήν την υπόθεση δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση να αφήσουμε τις διαπροσωπικές σχέσεις, οι οποίες επίσης πολλές φορές φαίνεται να επηρεάζουν πάρα πολύ ψυχολογικά τον κόσμο.

Παράλληλα με όλα αυτά, έρχεται μία μερίδα επιστημόνων να υποστηρίξει πως η οικονομική κρίση, δεν παίζει και τόσο σημαντικό ρόλο στην ‘αύξηση’ αυτή των αυτοκτονιών, καθώς όπως αναφέρει 9 στους 10 αυτόχειρες έχουν παρουσιάσει, προηγουμένως, ενδείξεις ψυχιατρικής διαταραχής, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει την άποψή της, αναφέροντας πως δεν υπάρχει αύξηση των περιστατικών σε σύγκριση με παλαιότερα. Μάλιστα, τα έτη 2000, 2003, 2003, 2005, 2006, η χώρα μας είχε επίσης ιδιαίτερα αυξημένο αριθμό αυτοκτονιών, κάτι το οποίο τα ΜΜΕ δεν φαίνεται να έχουν αναφέρει στον κόσμο, τουναντίον εξακολουθούν να μιλούν για αύξηση των περιστατικών τα τελευταία χρόνια. Καλό θα ήταν κάποιος να αναρωτηθεί, και να διερευνήσει τα βαθύτερα αίτια που οδηγούν τόσο κόσμο στην αυτοκτονία. Γιατί πρέπει πάντα η κρίση να φταίει για όλα; Σίγουρα έχει επηρεάσει τον τρόπο ζωής όλων, όμως οι άνθρωποι πρέπει να ξέρουν να αντιμετωπίζουν τις καταστάσεις στις οποίες βρίσκονται.

Η πραγματικότητα δεν είναι αυτή που παρουσιάζεται από μερίδα των ΜΜΕ καθώς οι έρευνες και τα ακριβή στοιχεία που οι επιστήμονες αποδεικνύουν λένε την πραγματικότητα. Η αυτοκτονία δηλώνει την απόγνωση του ανθρώπου, την έλλειψη νοήματος ζωής, την έλλειψη κάθε ελπίδας. Χρόνια τώρα διαμορφώνεται μια συμπεριφορά ότι «Αν δεν μου κάνεις αυτό που θέλω θα αυτοκτονήσω».

• Ο Κωσταντίνος Φεργαδάκης είναι  Μαθηματικός